9-آیا افرادی که اهل بهشت باشند ، همسر و فرزندانشان نیز در بهشت در کنار آنان خواهند بود ؟

پاسخ :

• خداوند در سوره ی رعد آیه 23 می فرماید : افراد مؤمن در بهشت های جاودانی به سر می برند و هر کدام از پدران ، همسران و فرزندانشان که صلاحیت داشته باشند در کنار آنان خواهند بود (1) ، در این آیه ی شریفه نکاتی است که مفسّرین به آن اشاره نموده اند ؛ از جمله اینکه : معیارِ همراهی خویشاوندان با اهل بهشت ، صلاحیت آنان است نه فقط رابطه نَسَبی و خویشاوندی (2) دیگر اینکه مقصود از پدران ، شامل والدین و اجداد می شود و مقصود از همسران نیز شامل مرد و زن نیز می گردد و منظور از فرزندان شامل نوادگان و پایین تر نیز خواهد شد (3) دیگر اینکه مقصود از « صلاحیت» ایمان و تصدیق است ، پس بدون ایمان ، چنین صلاحیتی برای همراهی با اهل بهشت نخواهد بود (4)
• برخی از مفسرین گفته اند که این همراهی خویشاوندان با اهل بهشت ، به عنوان بزرگداشت مقام بهشتیان صورت می گیرد هر چند ، خویشاوندان آنان در فضیلت و مرتبه هم شأن آنان نباشند ، و علاوه این همراهی برای خوشحال کردنِ اهل بهشت و انس و الفتِ همنشینی و هم صحبتی با آنان صورت می گیرد (5)
• به تعبیر دیگر همانگونه که در دنیا ، یک خانواده متعادل ، خانواده ای است که صفا و صمیمیت و دوستی و محبت در میان آنان حاکم باشد ، در بهشت نیز بهشتیان به شرط ایمان و عمل صالح ، از چنین نعمتی بهره مند خواهند شد .

-------------------

1-جَنَّاتُ عَدْنٍ یَدْخُلُونَها وَ مَنْ صَلَحَ مِنْ آبائِهِمْ وَ أَزْواجِهِمْ وَ ذُرِّیَّاتِهِم‏

2-تفسیر منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، ج‏5، ص: 106

3-تقریب القرآن إلى الأذهان، ج‏3، ص: 81

4-الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، ص: 330

5-تفسیر الصافی، ج‏3، ص: 67

8-قرآن کریم ، چه توصیفی از پاکدامنیِ افراد با ایمان ، می نماید ؟

پاسخ :

• قرآن کریم در سوره ی مؤمنون آیه ی 5 افراد با ایمان را کسانی می داند که اندامِ خویش را از عملِ منافیِ عفت ، حفظ می کنند ، و مرتکب زنا و محرّمات جنسی نمی شوند (1) ، از این آیه ی شریفه استفاده می شود که پاکدامنی در شریعت اسلام ، یک ارزش اخلاقی است و زنا همیشه به عنوان یک عمل قبیح و زشت شناخته می شود ، و از آنجایی که دین اسلام آخرین دین الهی می باشد و همانگونه که در روایت آمده : حلال محمد (ص) تا قیامت حلال است و حرام محمد (ص) تا قیامت حرام خواهد بود (2) ، از این رو هیچ وقت حرمت زنا ، تغییر پیدا نمی کند ، هر چند اسم آن را تغییر دهند و به آن مثلاً : « ازدواج سفید» یا الفاظ مشابه دیگری بگویند .

-------------------

1-وَ الَّذینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ

2-الکافی ج 1 ص 58

7-آیا می توان گفت ؛ فلسفه ی ازدواج ، انس گرفتن و الفت میان دو همسر است ؟

پاسخ :

• آنگونه که صاحب نظران گفته اند انسان یک موجود اجتماعی است ، و به تنهایی نمی تواند نیاز های خویش را بر آورده سازد ، یکی از این نیاز ها ، نیاز های عاطفی و روانی او می باشد ، از این رو می توان گفت در کنار تداوم نسل بشر ، یکی از مهمترین فلسفه های نیاز به همسر ، بر آورده ساختن نیاز های روانی او می باشد ، لذا خداوند متعال پس از خلقت اولین انسان ، برای او همسری نیز آفرید تا در کنار ادامه یافتن نسل بشر ، انسان با همسر خویش اُنس و الفت گیرد و از تنهایی در آید .
• وقتی به داستان زندگی حضرت آدم و حوّا درقرآن کریم توجّه نماییم ، در خواهیم یافت از همان آغاز خلقت ، زندگی با همسر یک زندگی واحدی بوده و برنامه زندگی آنان نیز یک برنامه واحدی بوده است ، از این رو نباید در میان آنها اختلاف فکری و عملی وجود داشته باشد ، و در صورت اختلاف ، از موفقیّت و پیشرفت باز خواهند ماند ، لذا می بینیم خداوند در قرآن هر دو را ، از فریب خوردن از شیطان باز می دارد و شیطان را دشمن هردو می داند (1)
• در این راستا می توان گفت : حقیقت و فلسفه ازدواج ؛ الفت گرفتن دو همسر و به اجرا گذاشتن یک برنامه معقول در زندگی ، با یاری و کمک یکدیگر است ، لذا لازم است پیش از اقدام به ازدواج ، هر کس برنامه مادی و معنوی زندگی خویش را معیّن نموده و مطابق آن همسری مناسب با آن را برای خود انتخاب نماید (2)

--------------------

1-وَ ناداهُما رَبُّهُما أَ لَمْ أَنْهَکُما عَنْ تِلْکُمَا الشَّجَرَةِ وَ أَقُلْ لَکُما إِنَّ الشَّیْطانَ لَکُما عَدُوٌّ مُبِینٌ: و پروردگارشان آن دو را ندا نمود که مگر من شما را از نزدیک شدن به آن درخت نهی نکردم و مگر من به شما نگفتم شیطان برای شما دو نفر، دشمن آشکاری است (اعراف/22)

2-رک : تفسیر روشن ج8 ص 308

 6-آیا میانجیگری در امر ازدواج ، از نگاه قرآن یک امر مطلوب است ؟

پاسخ :

• قرآن کریم ، در آیه ی 32 سوره ی نور ، به فراهم کردن مقدمات و اسباب ازدواج کسانی که همسر ندارند ، توصیه نموده است ، که فقهاء بر اساس آن حکم به استحباب مؤکّد ازدواج نموده اند (1) پس اصل ازدواج از نظر قرآن یک امر مطلوب است ، از این رو ، اگر برای یک امر مطلوب که مورد توصیه ی قرآن است میانجیگری شود ، خود ، امر مطلوب دیگری خواهد بود ، زیرا ازدواج ، یک اتفاق مهم در زندگی انسان است و موفقیت در آن ، بسیاری از موفقیت های مادی و معنوی دیگر را تحت تاثیر خود قرار می دهد ، و از سوی دیگر همه ی افرادی که آمادگی ازدواج را دارند ، شرایط انتخاب یک همسر مناسب را برای خود ندارند ، لذا میانجیگری در باره این موضوع از اهمیت خاصی بر خوردار خواهد بود ، البته باید توجّه نمود که این میانجیگری از روی آگاهی و تجربه و شناخت از طرفین ، صورت گیرد و تنها به یک معرفی ساده بدون در نظر گرفتن تناسب میان طرفین نباشد ، لذا فقهاء بر اساس روایات ، حکم به استحبابِ شفاعت و میانجیگری در امر ازدواج را نمود ه اند  ، امام علی علیه السلام می فرمایند : برترین شفاعت ها ، شفاعت و میانجیگری بین دو نفر در امر ازدواج است ، تا خداوند آن دو را به هم برساند (2) و می توان گفت ؛ میانجیگری در امر ازدواج ، یکی از مصادیق « شفاعت پسندیده» می باشد که خداوند در آیه ی 85 سوره ی نساء از آن سخن می گوید (3)

-------------------

1-فقهاء گفته اند که ازدواج برای کسانی که شرایط آن برایشان فراهم است مستحب مؤکّد است ، البته برای کسانی که که می ترسند با ترک ازدواج ، به حرام مبتلا شوند ، ازدواج واجب خواهد بود (الفقه على المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت علیهم السلام؛ ج‌4، ص: 15)

2- تحریر الوسیلة؛ ج‌2، ص: 240

3-مَنْ یَشْفَعْ شَفاعَةً حَسَنَةً یَکُنْ لَهُ نَصیبٌ مِنْها وَ مَنْ یَشْفَعْ شَفاعَةً سَیِّئَةً یَکُنْ لَهُ کِفْلٌ مِنْها وَ کانَ اللَّهُ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ مُقیتاً ( هرکس شفاعت ( و راهنمایی) در کار نیکی نماید ، بهره ای از آن خواهد داشت ، و هر کس شفاعت و ( میانجیگری ) در کار بدی کند ، سهمی از آن خواهد داشت ، و خداوند بر هر چیز مراقب و محافظ است )

 5-قرآن کریم ، بقای زندگی زناشویی را در چه عاملی می داند ؟

پاسخ :

• خداوند ، بارها در قرآن کریم ، خود را به صفت رحمان و رحیم ، ستوده و با این صفت ، به بندگان خویش معرفی نموده است ، و برای اینکه بندگان خویش را مشمول رحمتِ بی انتهایِ خویش سازد ، آنان را با همین رحمت ، آفریده است (1) و اگر انسان ها در مناسبات و پیوند های اجتماعی خویش به یکدیگر کمک و یاری می رسانند ، جلوه ای از رحمتی است که خداوند در نهاد بشر قرار داده است که یکی از نمونه های بارز آن را در عشق مادر نسبت به فرزندِ خویش می توان مشاهده نمود .
• در این راستا ، پیوندی که میان زن و شوهر شکل می گیرد و به تشکیل خانواده می انجامد ، نیازمند عشق ، دوستی و رحمت است ، که اگر این محبت و رحمت میان دو همسر وجود نداشت ، خانواده ای شکل نمی گرفت و تداوم پیدا نمی کرد ، از این رو ، برای بقای زندگی زناشویی این مودّت و رحمت مورد نیاز است لذا خداوند در قرآن کریم ، پس از اینکه از زوجیت و آرامشی که نتیجه ی آن است ، سخن می گوید ، از قرار دادن مودّت و رحمت میان دو همسر ، سخن به میان می آورد (2) .
• دوستی و عشقی که میان دو همسر شکل می گیرد و زندگی را برای آنان شیرین و گوارا می سازد ، موجب می شود سختی ها و دشواری های زندگی را در کنار هم ، تحمّل کنند و بر مشکلات ، غلبه نمایند ، و اگر بنا به دلایلی یک از آن دو ، از کار بیفتد و یا دچار نقص و بیماری گردد ، فداکارانه از او مراقبت نماید ، پس آن محبت به رحمت می رسد (3) و این جز لطفی که خداوند در نهاد بشر قرار داده ، نمی باشد .

---------------------------

1-هود/119

2- وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً (روم/21)

3-مقتنیات الدرر و ملتقطات الثمر، ج‏8، ص: 213

4-قرآن کریم هدف از ازدواج را چه موضوعی ، می داند ؟

پاسخ :

• قرآن کریم وقتی از آفرینش اولین انسان سخن به میان می آورد ، بلافاصله از قرار دادن زوج و همسری برای او سخن می گوید تا در کنار او به آرامش برسد (1) ، و این مسئله را اختصاص به اولین انسان نمی داند و در آیه ی دیگری این موضوع را برای همه ی انسان ها بیان می کند (2) ، بنابر این هدف از ازدواج دست یابی به آرامش است ، چون مرد و زن مکمل وجود یکدیگر می باشند و هر کدام از آندو نیاز هایِ جسمی و روحی و مادی و معنوی  دارند که در کنار یکدیگر به نتیجه می رسد ، و انسان تا به این نیاز ها از طریق همسر ، پاسخ ندهد ، به آن آرامش مورد نظر دست نمی یابد ، و اگر می بینیم برخی از افراد با ازدواج به این آرامشی که مورد نظر است نمی رسند ، این موضوع ضرری به کلیّت این مسئله وارد نمی کند ، چون یک ازدواجِ مطلوب دارای شرایطی است که اگر آن شرایط فراهم نگردد ، زمینه ی این آرامش تحقق نمی یابد ، به عنوان نمونه : یکی از آن شرایط ؛ انتخابِ همسری است که از نظر خُلق و خوی و فرهنگ و تربیت با همسر خویش تناسبی داشته باشد ، تا بتوانند به تفاهمی که در یک زندگی مورد نظر است دست یابند و اگر این تناسب وجود نداشت ، اختلافات ناشی از آن ، موجب به هم خوردن آرامش زندگی آنان خواهد شد .

-----------------------

1-هُوَ الَّذی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ جَعَلَ مِنْها زَوْجَها لِیَسْکُنَ إِلَیْها(اعراف/189)

2-وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها (روم/21)

 3-قرآن کریم ، چه توصیه ای به مؤمنان برای رفتار با همسران خویش دارد ؟

پاسخ :

• قرآن کریم در سوره ی نساء آیه ی 19 به مؤمنان سفارش می کند که با همسران خویش به طرز شایسته ای معاشرت و زندگی نمایند (وَ عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوف‏) و مقصود از « معروف» در آیه ی شریفه ؛ رفتار و معاشرت پسندیده ای است که نزد عقل و دین شناخته شده است (1) و بدیهی خواهد بود که چنین رفتاری مبتنی بر نیکی نمودن و توجّه به حقوقی است که بانوان دارند (2) رفتاری که همراه با انصاف ، عدالت و مروّت و گفتاری زیبا و نیک باشد (3) بنابر این رفتارهای خشونت آمیز و بد زبانی (4) با آنچه گفته شد همخوانی ندارد ، بلکه لازم است با همسر خویش با گشاده رویی روبرو شود و همانگونه که زن خویشتن را برای او می آراید ، مرد نیز آراسته در برابر او ظاهر شود (5)
• و از آنجایی که همیشه زندگی به صورت ایده آل و مطلوب نمی باشد و و در برخی از خانواده ها ، محبت و دوستی در بین همسران نیست و حتی ممکن است نسبت به یکدیگر کراهت وجود داشته باشد ، و در این راستا بخواهند از یکدیگر جدا شوند ، قرآن کریم در ادامه ی آیه به آنان توصیه می کند که در طلاق و جدایی عجله نکنید ، ( و بر اساس هیجان و احساسات تصمیم عجولانه نگیرید ) زیرا چه بسا از چیزی کراهت داشته باشید و خداوند در آن خیر فراوانی قرار داده است (6) بنابر این تا آنجا که امکان داشته باشد سازگاری بهتر خواهد بود

__________________

1-تقریب القرآن إلى الأذهان، ج‏1، ص: 456

2-إرشاد الأذهان إلى تفسیر القرآن، ص: 85

3-الأصفى فی تفسیرالقرآن، ج‏1، ص: 200

4-رک : مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏3، ص: 40

5-همان

6-ِ فَإِنْ کَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسى‏ أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ یَجْعَلَ اللَّهُ فیهِ خَیْراً کَثیراً

 2-قرآن کریم چه توصیه ای به ازدواج کسانی که همسر ندارند ، می نماید ؟

پاسخ :

• قرآن کریم در سوره ی نور آیه 32 توصیه می کند ، که اسباب و مقدمات ازدواج کسانی را که همسر ندارند ، فراهم نمایید ، چه کسانی که تا بحال ازدواج نکرده اند و چه کسانی که قبلاً ازدواج کرده و به دلایل گوناگون فعلاً بدون همسر می باشند (1) ، و همانطور که می دانیم ، ازدواج و داشتن همسر یک نیاز طبیعی است که قرآن کریم به این نیاز توجّه نموده است ، و نداشتن همسر می تواند زمینه ی بسیاری از ناهنجاری های فردی و اجتماعی را فراهم نماید ، بنابراین تشکیل خانواده یک پایه ی اساسی برای داشتن یک جامعه ی سالم است .
• از سوی دیگر فراهم کردن اسباب و مقدمات ازدواج گاه از سوی والدین و سرپرستان خانواده صورت می گیرد و گاه یک امر اجتماعی و توصیه ی به همه مسلمانان است (2) که زمینه ازدواج را برای همه ی کسانی که نیاز به ازدواج دارند را فراهم نمایند و حتی می توان گفت ، این موضوع ، یک وظیفه برای دولت ها و حکومت ها می باشد که مقدّمات ازدواج جوانان را به روش های مختلف فرهنگی و اقتصادی فراهم نمایند .
• و از آنجایی که یکی از عوامل خودداری از ازدواج ، مشکلات و تنگناهای اقتصادی است ، قرآن کریم ، نگرانی افراد از این موضوع را با این جمله برطرف می کند که : اگر آنها فقیر باشند ، خداوند آنان را از فضل خود بی نیاز می کند ، زیرا خداوند وسعت بخش و دانای ( به احوال بندگان خویش) است (3) .
• بنابراین خداوند به کسانی که ازدواج می کنند ، نگاه ویژه دارد و آنان را از امدادهای غیبی خویش بهره مند می نماید ، علاوه بر اینکه به تجربه ثابت شده کسانی که تشکیل خانواده می دهند ، انگیزه و رغبت بیشتری برای تأمین نیازهای زندگیِ خود دارند ، و جامعه نیز نگاه ویژه ای به کسانی که تشکیل خانواده داده اند ، دارد. (4)

------------------------

1- وَ أَنْکِحُوا الْأَیامى‏ مِنْکُمْ

2-تفسیر الکاشف، ج‏5، ص: 419

3- إِنْ یَکُونُوا فُقَراءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ

4-رک : تقریب القرآن إلى الأذهان، ج‏3، ص: 701

1-توصیه ی قرآن کریم به کسانی که اسباب مادی ازدواج را ندارند ، چیست ؟

پاسخ :

• قرآن کریم در سوره ی نور آیه 33 به کسانی که فعلاً مخارج مادی ازدواج را ندارند ، سفارش به حفظ عفت و پاکدامنی می نماید و به آنها مجوّز ارضای غریزه از راه نا مشروع را نمی دهد ، بلکه آنها را راهنمایی می کند که فعلاً صبر و شکیبایی ورزند ، تا خداوند آنان را از فضل خود بی نیاز سازد (1) ، و اسباب و مقدمات ازدواج را برای آنان فراهم سازد ، و این صبرکردن از نوع صبر کردن در برابر حرام است ، یعنی انسان خویشتن را کنترل می کند تا به کار حرامی آلوده نگردد و این مسئله اختصاصی به بحث غریزه جنسی ندارد ، بلکه در برابر  هر حرام دیگری ، لازم است انسان شکیبایی ورزد و خود را به آن آلوده نکند ، و بداند که اگر برای رعایت فرمان خداوند خویشتن داری کند ، خداوند برای او گشایشی فراهم خواهد نمود ، که این موضوع برای بسیاری از افرادی که برای حفظ تقوای خویش تلاش می کنند به تجربه ثابت شده است .

________________

1-وَ لْیَسْتَعْفِفِ الَّذِینَ لا یَجِدُونَ نِکاحاً حَتَّى یُغْنِیَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ : پس باید کسانی که ( اسباب) ازدواج را نمی یابند ، عفّت را پیشه ی خود سازند ، تا خداوند آنان را از فضل خود بی نیاز سازد

110-هنگامیکه فردی از امیرالمومنین علیه السلام احوال پرسی نمود ، حضرت چگونه پاسخ او را دادند ؟

پاسخ :

• حضرت علی علیه السلام در پاسخِ کسیکه حال ایشان را پرسیدند جواب عبرت آموزی را فرمودند که دلالت بر نا پایداری حالات دنیا را دارد ، ایشان فرمودند : چگونه باشد حال کسیکه در عین اینکه در این دنیا زندگی می کند و بقاء دارد ، به ناگهان فناء و مرگ به سراغ او می آید و در عین اینکه سالم است و بیماری ندارد به نا گاه ، بیماری ( از جاییکه گمان ندارد ) گریبانگیر او می شود ودر جاییکه احساس امنیت می کند به ناگهان امنیت او سلب می شود (1) ؛ غرض امام علی علیه السلام از این گفتار این است که به هیچیک از حالات دنیا نمی توان اطمینان نمود و دل خوش کرد ، پس باید در هر حالی که هست ، با ایمان و عمل صالح ، مسیر درست را در زندگی خود انتخاب نماید که اگر به ناگاه از این دنیا برود ، با دست خالی این دنیا را ترک ننماید .

--------------------

1- وَ قِیلَ لَهُ ع کَیْفَ نَجِدُکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ-  فَقَالَ ع کَیْفَ یَکُونُ حَالُ مَنْ یَفْنَى بِبَقَائِهِ-  وَ یَسْقَمُ بِصِحَّتِهِ وَ یُؤْتَى مِنْ مَأْمَنِهِ ( حکمت 115 ، نهج ‏البلاغة (صبحی ‏الصالح) صفحه ‏ى 489 )