19-مقصود از خیانت همسران دو پیامبر الهی حضرت نوح(ع) و حضرت لوط(ع) ، چه موضوعی بوده است ؟

پاسخ :

• قرآن کریم در سوره ی تحریم آیه ی 10 از این خیانت سخن به میان آورده است (1) و مفسّرین مقصود از این خیانت را نفاق ، کفر، و خیانت در دین دانسته اند ، نه خیانت ناموسی ، زیرا همسران پیامبران مرتکب چنین خیانتی نشده اند (2) ، قرآن کریم تصریح می کند ، همسر پیامبر بودن ، هیچ نفعی در دور شدن عذاب الهی از آنها نداشته است ، چون هر کس در برابر اعمال خویش مسئولیت دارد ، هر چند همسر بندگانِ صالح خداوند باشد .
• از این جا می توان گفت ؛ هر چند در بسیاری از مواقع ، همسران تحت تأثیر فکر ، اخلاق و اعتقاد یکدیگر قرار می گیرند ، ولی این موضوع ، استثنائاتی نیز دارد که در اینجا به برخی از آنها اشاره است و همانگونه که اشاره شد این خیانت ، خیانت دینی بوده است نه خیانت ناموسی ، گرچه متأسفانه در جوامع امروزِ بشری به علّت ، تبلیغات مسموم رسانه ای و برداشت های نادرستی که از مفهوم آزادی مطرح می شود ، شاهد بروز چنین خیانت هایی می باشیم .

-----------------

1-ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِلَّذینَ کَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ کانَتا تَحْتَ عَبْدَیْنِ مِنْ عِبادِنا صالِحَیْنِ فَخانَتاهُما فَلَمْ یُغْنِیا عَنْهُما مِنَ اللَّهِ شَیْئاً وَ قیلَ ادْخُلاَ النَّارَ مَعَ الدَّاخِلینَ : خداوند برای افراد کافر به همسر نوح و لوط مثال می زند ( که با اینکه همسر و) تحت سرپرستی دو بنده صالح ما بودند ، امّا به آندو خیانت نموده ( و راه نفاق را پیش گرفتند ) امّا این همسری نفعی به آنها نبخشید و آنها را از عذاب الهی دور نکرد ( و در آخرت ) به آنها گفته می شود با دوزخیان وارد آتش شوید .

2-مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏10، ص: 479

 18-آیا در قرآن کریم ، مصداقی از تفاوت فکری و اعتقادیِ همسران ذکر شده است ؟

پاسخ :

• یکی از موضوعاتِ مهمی که به تفاهم دو همسر در زندگی مشترک ، کمک خواهد نمود ، هماهنگی آندو از نظر فکری و اعتقادی است ، زیرا فکر و اعتقاد ، منشأ رفتار و اخلاقِ انسان می باشد ، لذا از فکر خوب و اعتقاد صحیح ، رفتار مثبت و مقبول تولید می شود و از فکر ناپسند و اعتقاد نادرست ، رفتار منفی و نامطلوب پدید می آید ، از این رو پیش از ازدواج ، لازم است ، خصوصیات فکری و اعتقادی همسر آینده ،به درستی بررسی شود ، تا از مشکلات بعدی در جریان زندگی مشترک پیشگیری شود ، لذا کسانی که فقط بر اساس هیجانات و احساسات زود گذر ، و فقط با توجّه به ویژگی های ظاهری به ازدواج با شخصی اقدام می کنند ، زندگی آنان بیشتر در معرض شکست و گسست قرار می گیرد .
• خداوند در آیه ی 11 از سوره ی تحریم به تفاوت فکری و اعتقادی ، همسر فرعون (آسیه) با فرعون ، اشاره می کند که این تفاوت از زمانی خود را آشکار ساخت که آسیه پس از دیدن معجزات حضرت موسی (ع) به او و آیین این پیامبر الهی ، ایمان آورد ، و این ایمان ، آنچنان بر فرعونی که ادّعای خدایی می کرد ، گران آمد ، که دستور قتل همسر خود را به شدیدترین وجهی صادر نمود (1) ، در آنجا بود که آسیه از خداوند درخواست نمود که از دست فرعون و عمل او نجات پیدا کند (2) و بالاخره با شهادت از دنیا رفت ، و همسر فرعون به خاطر ایمان و شهادتش در پیشگاه الهی در شمار یکی از زنان برگزیده قرار گرفت (3)

-----------------------

1-رک : إرشاد الأذهان إلى تفسیر القرآن، ص: 566

2-وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِلَّذینَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ إِذْ قالَتْ رَبِّ ابْنِ لی‏ عِنْدَکَ بَیْتاً فِی الْجَنَّةِ وَ نَجِّنی‏ مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نَجِّنی‏ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمین : و خداوند برای افراد با ایمان به همسر فرعون ، مثال می زند ، ( زمانی که در معرض تهدید فرعون قرار گرفت ) گفت پروردگارا برای من نزد خودت در بهشت خانه ای مهیّا فرما و مرا از فرعون و عملش و نیز از قوم ستمگر نجات بده .‏

3-المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏3، ص: 214

 17-آیا همسران از نظر اعتقادی از یکدیگر تأثیر می پذیرند ؟

پاسخ :

• انسان از روزی که متولد می شود ، تا روزی که از این دنیا برود ، در حال تاثیر پذیری از محیط اطراف خویش است ، گاهی این تاثیر پذیری در جهت مثبت است و گاهی در جهت منفی خواهد بود ، هر چند میزان اثر پذیری در افراد مختلف ، با یکدیگر تفاوت دارد ، یکی از جنبه های این تاثیر پذیری را در جهت اعتقادات ، می توان مشاهده نمود ، یعنی یک انسان می تواند باعث شود ایمان فردی افزایش پیدا کند و یا  باعث گردد ایمان او تضعیف شود و راه کفر را بپیماید ، لذا یکی از جنبه هایی که پیش از ازدواج لازم است مورد ملاحظه قرار بگیرد ، میزان باورها و اعتقادات همسر آینده انسان است .
• قرآن کریم در آیه ای ، از تاثیرِ دوستان بر یکدیگر سخن می گوید  ، به گونه ای که در روز قیامت برخی آرزو می کنند ، با فلان فرد دوست نمی شدند زیرا او باعث گمراهی آنان شده است (1) و چه دوستی و همراهی بالاتر از همسر انسان ، زیرا بسیار مشاهده شده که یک همسر باعث نجات و سعادتِ همسر خود شده و همسر دیگری باعثِ گمراهی و بدبختیِ همسر خود گردیده است ، که نمونه ی آن را در مورد ابو لهب عموی پیامبر صلی الله علیه و آله می توان مشاهده نمود که خود و همسرش هر دو از دشمنان پیامبر(ص) به شمار می آیند. (2)

--------------------------

1-یا وَیْلَتى‏ لَیْتَنی‏ لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلیلاً (28) لَقَدْ أَضَلَّنی‏ عَنِ الذِّکْرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنی‏ وَ کانَ الشَّیْطانُ لِلْإِنْسانِ خَذُولاً (29)( سوره فرقان ) : ای کاش فلان فرد را دوست خود نمی گرفتم ، زیرا او من را از ذکر و یاد خدا ، بعد از اینکه به سراغ من آمد باز داشت ، و شیطان همیشه خوار کننده انسان بوده است .

2-به سوره ی مسد مراجعه نمایید   

 16-قرآن کریم چه پیشنهادی برای حل اختلاف میان همسران می نماید ؟

پاسخ :

• انسان ها در عین اینکه در انسانیت با یکدیگر اشتراک دارند ، امّا تفاوت های بسیاری از جهت خُلق و خوی ، عادت ها و سلایق ، استعدادها و توانایی ها با یکدیگر دارند ، این اختلافِ طبیعی در عین اینکه می تواند انسان ها را برای رفع نیاز ، به یکدیگر پیوند دهد (1) ، از سوی دیگر اگر کنترل و مدیریت نشود ، می تواند به شکاف و جدایی ، میان آنها بینجامد ، دامنه ی این اختلاف می تواند در روابط میان همسران نیز مشاهده گردد .
• برای پیشگیری از اختلاف میان همسران لازم است ، آنان پیش از ازدواج به میزان تفاوت ها و شباهت های یکدیگر توجّه نموده  و اگر شباهت های آنها بیش از تفاوت های آنان بود ، به سازگاری آنان در زندگی مشترک کمک خواهد نمود و اگر تفاوت های آنان بیشتر باشد ، سازگاری و تفاهم آنان در آینده کمتر خواهد بود ، و از آنجایی که همه ی افراد نمی توانند در امر ازدواج به یک شناخت عمیق دست یابند ، این امر ممکن است به اختلاف آنان در آینده دامن زند و زندگی آنان را به مرز جدایی برساند .
• قرآن کریم برای رفع اختلاف میان دو همسر در زندگی مشترک توصیه می نماید : اگر از ( ادامه اختلاف ) میان دو همسر نگران شدید که کار آنان به جدایی برسد ، ( یک دادگاه خانوادگی تشکیل دهید و بدین منظور ) یک داور از فامیل مرد و یک داور از فامیل زن را انتخاب و برای حل اختلاف میان آنان اقدام نمایید ، که اگر آندو قصد اصلاح و سازش داشته باشند ، خداوند توفیق سازش به آنها را خواهد داد و خداوند ( از باطن و نیّتِ افراد) دانا و آگاه است (2) و هدف از این داوری ، اصلاح میان دو همسر ، حفظ کیان خانواده و  پیشگیری از ضایع شدن فرزندان آنان است و از سوی دیگر لازم است دو داور اهلیت و شایستگی برای داوری را داشته باشند و گرچه می توان داوران را از غیر فامیل نیز انتخاب نمود ولی از آنجایی که خویشاوندان از اسرار و باطن دو همسر آگاه تر بوده و دلسوزی بیشتری دارند و اسرار آنان را حفظ می کنند ، قرآن کریم داوران خانوادگی را پیشنهاد می کند (3)

-------------------

1-رک : مجموعه‏ آثاراستاد شهید مطهرى    ج‏13  ص  765    

2-وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَیْنِهِما فَابْعَثُوا حَکَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَکَماً مِنْ أَهْلِها إِنْ یُریدا إِصْلاحاً یُوَفِّقِ اللَّهُ بَیْنَهُما إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلیماً خَبیراً (نساء/35)

3-تفسیر الکاشف، ج‏2، ص: 318

 15-مقصود از اینکه قرآن می فرماید ؛ برخی از همسران و فرزندان دشمن انسان هستند ، چیست ؟

پاسخ :

• معمولاً انسان نوعی وابستگی به اعضای خانواده ی خود دارد و رابطه ی دوستی و محبت بین اعضای خانواده مشاهده می شود ، هر چند ، گاهی به خاطر علّت هایی همچون اختلاف فکری و فرهنگی و یا اخلاقی و اعتقادی ، این رابطه ی دوستی گسسته می شود و دوستی ها به دشمنی می انجامد ، ولی آنطور که مفسّرین در مورد آیه 14 از سوره ی تغابن گفته اند ، مقصود از این دشمنی ، نوعی دیگر از دشمنی می باشد ، که از محبت و وابستگی ناشی می شود . (1)
• لذا آیه ی قرآن نازل شده و به افراد مؤمن هشدار می دهد که برخی از همسران و فرزندان شما ( در حقیقت ) دشمن شما هستند زیرا شما را از اصل ایمان ، یا اعمال صالحی ، چون انفاق در راه خدا ، یا هجرت از مرکز کفر در آن زمان (مکه) به مرکز ایمان (مدینه) بازداشته یا شما را وادار به کفر ورزیدن یا گناهان بزرگی مانند بخل از انفاق در راه خدا و یا غصب اموال و کسب مال از راه های غیر حلال می نمایند (2) ، پس لازم است از چنین همسران و فرزندانی حذر نموده و بخاطر دوستی و محبت در این امور از آنها اطاعت ننمایید .
• امّا در عین حال به مؤمنین سفارش می کند که با آنها رفتار خشونت آمیز نداشته باشید ، و اگر آنها را عفو نمایید و چشم پوشی کنید و ببخشید در آن صورت خداوند نیز شما را می بخشد ، زیرا خداوند بخشنده و مهربان است . (3)

---------------------  

1-مجموعه‏ آثاراستاد شهید مطهرى، ج‏27، ص: 387

2-المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏19، ص: 307

3- یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْواجِکُمْ وَ أَوْلادِکُمْ عَدُوًّا لَکُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَ إِنْ تَعْفُوا وَ تَصْفَحُوا وَ تَغْفِرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ  : ای کسانی که ایمان آورده اید برخی از همسران و فرزندان شما دشمن شما می باشند ، پس از آنان حذر کنید و اگر آنان را عفو نموده و از خطای آنان چشم پوشی نمایید و آنها را ببخشید ، پس همانا خداوند آمرزنده و مهربان است ( تغابن/14)

 14-از نگاه قرآن کریم ، حد و مرز دوستی خانواده تا کجاست ؟

پاسخ :

• همانگونه که گفته شده انسان موجودی اجتماعی است و نسبت به همنوعان خویش گرایش و علاقه دارد به خصوص کسانی را که رابطه ی نزدیکتری با آنان دارد ، همچون والدین ، فرزندان ، برادران و خواهران ، همسر و خویشاوندان ، از سوی دیگر وابستگی و گرایش انسان اختصاص به همنوعان ندارد ، بلکه به مادیاتی چون : اموال و دارایی و خانه و زندگی نیز تمایل و دلبستگی دارد ، این علاقه و وابستگی در حد معقول و متعارف ، مورد پذیرش است و لازمه ی زندگی در این دنیا می باشد ولی اگر این دوستی به صورت افراطی گردید و از حد معقول تجاوز نمود ، مورد پذیرش نمی باشد و چه بسا مشکلاتی را برای انسان پدید آورد ، به خصوص اگر با اهدافِ و وظایفِ الهی در تعارض قرار گیرد ، زیرا در اینصورت مادیات را بر معنویات و دنیا را بر آخرت ترجیح داده اند
• خداوند در سوره ی توبه آیه 24به مسلمانانی که وظیفه ی آنان هجرت از مکه به مدینه بود ولی به خاطر دلبستگی به مال و همسر و فرزند ، از این امر خود داری می کردند (1) ، هشدار می دهد که : ای پیامبر (ص) به این مسلمانان بگو : اگر پدران ، فرزندان ، برادران ، همسران و اقوام شما ( و نیز ) اموالی که بدست آورده اید ، و تجارتی که می ترسید کساد و بی رونق شود ، و خانه هایی که در آنها ساکن هستید ، از (فرمان) خدا و رسولش و جهاد در راه او برای شما محبوبتر است پس منتظر فرا ررسیدن امر او باشید که خداوند گروه فاسقان ( و گناهکاران) را هدایت نمی کند (2)
• مفسرین گفته اند در این آیه هشدار شدیدی می باشد و کمتر کسی هست که بتواند از چنین ( تمایلات و دلبستگی ها ) رهایی یابد ، و در روایت وارد شده است که : هیچکدام از شما طعم ایمان را نمی چشد ، تا اینکه دوستی و دشمنی او ( از کسی یا چیزی ) برای خدا ( و در راه خدا) باشد (3)

---------------------

1-إرشاد الأذهان إلى تفسیر القرآن، ص: 195

2-قُلْ إِنْ کانَ آباؤُکُمْ وَ أَبْناؤُکُمْ وَ إِخْوانُکُمْ وَ أَزْواجُکُمْ وَ عَشیرَتُکُمْ وَ أَمْوالٌ اقْتَرَفْتُمُوها وَ تِجارَةٌ تَخْشَوْنَ کَسادَها وَ مَساکِنُ تَرْضَوْنَها أَحَبَّ إِلَیْکُمْ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ جِهادٍ فی‏ سَبیلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّى یَأْتِیَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَ اللَّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقینَ

3-الأصفى فی تفسیرالقرآن، ج‏1، ص: 458

 13-چرا در قرآن کریم هر یک از زن و مرد نسبت به یکدیگر ، تشبیه به لباس شده است ؟

پاسخ :

• لباس یکی از نعمت های الهی است که به بندگان ارزانی داشته شده ، انسان با لباس ، هم خود را از سرما و گرما و از آسیب ها حفظ می کند و هم باعث جمال و زیبایی انسان می باشد ، خداوند در سوره ی بقره آیه ی 187 هر یک از زن و مرد را لباس یکدیگر معرفی می نماید :« هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ» ، مفسرین در تفسیر این بخش از آیه ، نکات مختلفی را بیان نموده اند ، گاه لباس را به معنای آرامش در نظر گرفته اند (1) ، همانگونه که در قرآن کریم ، شب را لباس برای انسان ها معرفی نموده که مقصود از آن ، آرامش است : وَ جَعَلْنَا اللَّیْلَ لِباساً (2)
• و گاه مقصود از لباس ، چیزی است که بر بدن انسان قرار گرفته و این تعبیر لطیفی است که دو همسر ، رابطه ی نزدیکی با یکدیگر داشته و غریزه جنسی یکدیگر را اشباع می نمایند و همدیگر را  از اعمال منافی عفت و گناه حفظ می کنند (3) ، همانگونه که لباس محافظ انسان می باشد . و در این راستا ، گفته اند ، همانگونه که لباس عورت و عیب انسان را می پوشاند ، هر یک از زن و شوهر عیوب هم را می پوشانند و از آشکار شدن آن محافظت می نمایند (4)

------------------

1- إرشاد الأذهان إلى تفسیر القرآن      ص   34   

2-النبأ/10

3-أنوار العرفان فی تفسیر القرآن    ج‏3  ص  492   

4-أطیب البیان فی تفسیر القرآن    ج‏2  ص  340   

 12-حضرت زینب سلام الله علیها ، در مقام سرزنش کوفیان به کدام آیه ی از قرآن استناد نمودند ؟

پاسخ :

• حضرت زینب علیها السلام که تربیت شده ی پدر و مادری چون حضرت علی علیه السلام و حضرت فاطمه علیها السلام می باشند و شجاعت ، فصاحت و صراحت را از آن بزرگواران آموخته و ارث برده اند ، هنگامیکه در ایام اسارت در برابر کوفیان پیمان شکن قرار می گیرند به اعتراف حاضرین در آن مجلس ، چنان با قاطعیت و صراحت و فصاحت سخن می گویند که گویا ، حضرت علی علیه السلام است که خطبه می خواند (1) ، ایشان در مقام سرزنش کوفیان بر اساس آیه ی 92 سوره ی نحل ، آنان را در پیمان شکنی به زنی تشبیه می کند که پشم هایی را که می تابید و از آنها نخ می بافت ، دوباره آنها را باز می کرد و به این کار خود ادامه می داد (2) ، این آیه در مورد کسانی نازل شده که با پیامبرصلی الله علیه و آله ، پیمان یاری می بستند ولی وقتی می دیدند تعداد مسلمانان اندک و تعداد مشرکین بیشتر است ، دست از یاری خود بر می داشتند و پیمان خود را می شکستند (3) ، مانندکوفیان که در آغاز ، پیمان یاری با امام حسین علیه السلام بسته و سپس دست از یاری ایشان بر داشتند.

--------------------

1-الإحتجاج    ج‏2    304    

2-وَ لا تَکُونُوا کَالَّتی‏ نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْکاثاً تَتَّخِذُونَ أَیْمانَکُمْ دَخَلاً بَیْنَکُمْ أَنْ تَکُونَ أُمَّةٌ هِیَ أَرْبى‏ مِنْ أُمَّةٍ إِنَّما یَبْلُوکُمُ اللَّهُ بِهِ وَ لَیُبَیِّنَنَّ لَکُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ ما کُنْتُمْ فیهِ تَخْتَلِفُون‏

و مانند آن [زنى‏] که پشم‏هاى تابیده خود را پس از استحکام و استوارى وا مى ‏تابانید، نباشید که سوگندهایتان را میان خود به بهانه اینکه گروهى [چون مشرکان‏] از گروهى [چون مؤمنان‏] از نظر نفرات و امکانات افزون‏ترند، مایه خیانت و فساد قرار دهید [به این صورت که از روى تظاهر، مؤمنان را با سوگندهایتان دلخوش کنید که با آنان هستید، و در پشت پرده سوگندهایتان را بشکنید، و به خیال اینکه از ضربه‏ هاى دشمن در امان بمانید، به دشمن بپیوندید] جز این نیست که خدا شما را به وسیله آن [نفرات اندک وافزونى نفرات دشمن‏] آزمایش مى ‏کند، و روز قیامت آنچه را [از حق و باطل‏] همواره در آن اختلاف مى ‏کردید، براى شما روشن مى‏ سازد.(ترجمه انصاریان)

3-تقریب القرآن إلى الأذهان، ج‏3، ص: 254

 11-برخی از ویژگی های یک خانواده نمونه ی قرآنی را که در سوره ی انسان از آن ، نام برده شده است ، ذکر نمایید ؟

پاسخ :

• خانواده یک واحد کوچک اجتماعی است که از پدر ، مادر و فرزندان تشکیل شده است ، زمانی این واحد اجتماعی می تواند یک خانواده موفّقی باشد ، که برنامه و هدف واحدی داشته و همه در راستای آن هدف تلاش نمایند ، خانواده ی قرآنی ، یک خانواده ی خدا محور است که عمل به وظایف الهی برای آنان از هر چیزی مهم تر است ، و در راه این هدف ، همه با یکدیگر همسو و یک دل هستند و هر کدام راهی غیر از راه دیگری نمی پیمایند و در این هدف با یکدیگر اختلافی ندارند و فرزندان خویش را نیز با این آرمان ، تربیت می نمایند ، و این یک دلی و همراهی ، مرهون انتخاب مناسبی است که برای زندگی مشترک خویش انجام داده اند .
• این خانواده ی نمونه ، که در قرآن از آن یاد می شود ، خانواده ای است که پدرش حضرت علی علیه السلام و مادرش حضرت فاطمه علیها السلام است ، همانگونه که در کتب تاریخی می خوانیم ، دختر پیامبر صلی الله علیه و آله خواستگاران متعددی داشته که برخی از آنان از وضعیت مالی خوبی برخوردار بوده اند ، ولی هیچکدام از آنان ، آن شایستگی که امام علی علیه السلام داشته ، نداشته اند ، از این رو حضرت فاطمه علیها السلام به خاطر مادیات با امام علی علیه السلام ازدواج نکرد بلکه به خاطر خصلت های اخلاقی و انسانی و معنویاتی که در وجود ایشان بوده به ازدواج با ایشان رغبت نمودند .
• در سوره ی انسان در حدود بیست آیه در شأن این بزرگواران نازل شده ، و در مورد آن گفته اند که امام حسن و امام حسین علیهما السلام ، بیمار شده بودند و پیامبرصلی الله علیه و آله و برخی از اصحاب به عیادت آنها تشریف آورده و در آنجا پیشنهاد شد که برای شفای آنان نذری نمایند ، لذا همه خانواده ، یکجا و یکدل نذر نمودند که اگر فرزندانشان شفا پیدا نمایند ، سه روز روزه بگیرند ، و خداوند عنایت فرمود ، و آنان شفا پیدا نموده ، و خانواده شروع به روزه داری نمودند ، و در طول این سه روز در موقع افطار غذای خود را به افراد نیازمندی که به آنان مراجعه نمودند داده و خود فقط با آب افطار نمودند ، و خداوند به خاطر این از خود گذشتگی و ایثاری که از خود نشان دادند ، آیاتی را در شأن این بزرگواران نازل فرمود و عمل آنان را مورد ستایش قرار داد . (1)
• با دقت در آیات این سوره ، هماهنگی افراد خانواده را با یکدیگر در راستای اهداف الهی ، از خود گذشتگی ، وفای به نذر و عمل به وظیفه شرعی ، دلسوزی ، مهربانی ، کمک به نیازمندان ، خلوص نیّت بدون انتظار پاداش و تشکّر از سوی دیگران و ... را می توان مشاهده نمود .

-----------------------

1-رک : أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج‏13، ص: 314

10-مقصود از دو دریای آب شیرین و شور که به هم نمی آمیزند ، چیست ؟

پاسخ :

• خداوند متعال در سوره ی الرحمن آیات 19 تا 23 به برخی از نعمت های خود اشاره نموده و می فرماید : مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیانِ : خداوند دو دریای ( آب شیرین و آب شور ) را به هم رسانید ؛ بَیْنَهُما بَرْزَخٌ لا یَبْغِیانِ : میان آن دو دریا ، حائل و مانعی است که ( به قدرت خدا) بر یکدیگر غلبه و تجاوز نمی کنند ؛ فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ : پس کدامیک از نعمت های پروردگارتان را انکار می کنید ؛ یَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَ الْمَرْجانُ : از این دو دریا ، ( دو گوهر گرانبها ، یعنی) لؤلؤ و مرجان ، خارج و استخراج می شود ؛ فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ : پس کدامیک از نعمت های پروردگارتان را انکار می کنید .
• مفسرین در تفسیر این آیات گفته اند : هنگامیکه آب شیرینِ رودخانه ها وارد آب شور دریاها می گردد ، تا مسافت های طولانی  آب شور و شیرین به علت قوانینی که خداوند در طبیعت قرار داده است ، به هم آمیخته نمی شود و اثر آنها از بین نمی رود ، بطوری که انسان ها ، حیوانات و گیاهان از آن بهره مند می شوند و علاوه از این دو دریا ، گوهر های ارزشمندی (مانند : لؤلؤ و مرجان) استخراج می شود که در راه منافع انسان ها از آن بهره مند می شوند و اینها همه از نعمت های الهی است که نیازمند شکر گزاری می باشد .
• مفسرین علاوه بر این معنای ظاهری که برای این آیات ذکر کرده اند ، با استفاده از روایات ، معنایی باطنی که جز ائمه علیهم السلام کسی از آن با خبر نیست ، برای آن ذکر کرده اند و گفته اند : مقصود از دو دریا ، حضرت علی علیه السلام و حضرت فاطمه علیها السلام می باشند ، و مقصود از حائل میان آن دو رسول خدا صلی الله علیه و آله است که شئون آن دو بزرگوار را حفظ می کند (1) و مقصود از دو گوهر گرانبها (لؤلؤ و مرجان) حضرت امام حسن و امام حسین علیهما السلام می باشد (2)
• به راستی امام علی علیه السلام و همسرشان حضرت فاطمه سلام الله علیها چون دو دریای علم و حلم ، وفا و صفا ، جود و کرم ، بخشش و سخاوت ، حیا و نجابت ، عدالت و کرامت می باشند و پدر و مادری نمونه و الگویی بی نظیر در زندگی خانوادگی هستند که فرزندانی چون امام حسن و امام حسین علیهما السلام را تربیت نموده که افتخار عالم بشریت و انسانیت هستند و سزاوار است مردم جهان از آنان درس گرفته و مسیر سعادتی را که آنان پیموده اند ، دنبال نمایند .

---------------------

1-أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج‏12، ص: 376

2-مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏9، ص: 305