30-چه نوع موفقیتی از ارزش اخلاقی برخوردار است ؟

پاسخ :

• هنگامیکه انسان به هدفی که دارد دست می یابد  ، از واژه موفقیّت در باره ی آن استفاده می کنند و به فردی که به خواسته یا آرزوی خود رسیده انسان موفّق گفته می شود ، موفقیّت مانند هر موضوع دیگری می تواند مشمول ارزش گذاری اخلاقی قرارگیرد ، بر این اساس ، زمانی موفقیّت های انسان از ارزش اخلاقی برخوردار خواهد بود که از نیّت و انگیزه ی صحیحی ، پدید آمده باشد و نیز راه دست یابی به آن راهی باشد ، که بر خلاف اصول ومعیارهای اخلاقی نباشد ، مثلاً کسیکه برای رسیدن به خواسته ی خود ، حقوق دیگران را نادیده می گیرد و با زیر پا گذاشتن حق دیگران به هدف خود میرسد ، موفقیت او ارزش اخلاقی ندارد ، یا کسیکه با هدفِ ریا و خود نمایی ،  امتیاز و موفقیتی را کسب می کند ،  فاقد ارزش اخلاقی خواهد بود .

29-آیا قناعت کردن مخصوص زمان گذشته بوده و امروزه قناعت کردن امکان ندارد ؟

پاسخ :

• قناعت یکی از ویژگی های اخلاقی مثبت است و مشروط به زمان خاصی نمی باشد ، علاوه بر اینکه قناعت تنها مخصوص افراد خاصی نیست ، به این معنا که گفته شود ؛ قناعت اختصاص به فقرا دارد و برای ثروتمندان قناعت مصداق نخواهد داشت ، زیرا همانگونه که گفته شد ، قناعت به معنای رضایت داشتن از چیزهایی است که خداوند در اختیارانسان قرار داده است ، لذا ممکن است کسی ثروتمند هم باشد ولی از نعمت هایی که دارد ، خرسند نبوده و دچار حرص و طمع باشد و به عکس ،کسی دارایی اندکی داشته باشد ولی از آنچه دارد خرسند وسپاسگزار باشد .

  28-آیا قناعت کردن مانع پیشرفت انسان در زندگی می باشد ؟

پاسخ :

• قناعت به معنای راضی بودن  از چیزی است که خداوند در اختیار انسان قرار داده است ،  این رضایت می تواند در تمام مراحل زندگی همراه انسان باشد ، خواه انسان از نظر مالی و اقتصادی در شرایط خوبی بسر برد یا از نظر اقتصادی در شرایط خوبی نباشد ، اگر انسان در حالت فقرباشد ، این احساس رضایت باعث می شود در شرایط نداری ، از صبر وشکیبایی بیشتری بر خوردار باشد ، و ازحالت فقر وتنگدستی به خوبی عبور کند ، و اگر وضعیت مالی خوبی داشته باشد ،  قناعت داشتن باعث می شود از اسراف و ریخت وپاش در زندگی جلوگیری نموده ، و مدیریت درستی در مسائل مادی زندگی داشته باشد ، و در هرصورت صفت رضایت ، همراه با شکرگزاری و سپاسگزاری از نعمت های الهی نیز خواهد بود ، در نتیجه قناعت مانع پیشرفت انسان نمی باشد ، بلکه به انسان در مدیریت صحیح زندگی کمک خواهد نمود  ، و علاوه ، بهره مندی از قناعت و رضایت و به دنبال آن ، شکرگزاری ، از فضائل اخلاقی به شمار می آیند و این خود رشدی معنوی را برای انسان در پی خواهد داشت .

27-آیا انسان باید با همه ی افراد ، مدارا نماید ؟

پاسخ :

مدارا کردن به معنای سازش و کنارآمدن با مردم است ، و بهره مندی از این ویژگی یکی از مهارت های مهمِ زندگی در ارتباط با سایر انسان ها به شمار می آید ، زیرا همه ی مردم از اخلاق ، تربیت و فرهنگِ یکسانی برخوردار نیستند و رفتار آنان همیشه آنطور که باید و شایسته و مورد انتظار است نمی باشد ، از سوی دیگر نمی توان هر روز دچار خشم شد و با مردم به دعوا ونزاع پرداخت ، زیرا اینکار ضمن اینکه در بسیاری از موارد تاثیر مثبتی ندارد ، زندگی کردن را نیز به کام انسان تلخ خواهد نمود ، بنابراین در غالب موارد مدارا کردن و سازش با اخلاق آنان ، شیوه ی مناسب تری به نظر می رسد ، البته این سخن به این معنا نیست که انسان اگر احتمال تاثیر می دهد به آنان تذکّر ندهد و یا در صدد اصلاح اخلاق آنان نباشد ، رسو لخدا صلی الله علیه واله فرمودند : مدارا کردن با مردم نیمی از ایمان ، و نرمش داشتن نیمی از زندگی می باشد .(1)

-------------------

1-قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مُدَارَاةُ النَّاسِ نِصْفُ الْإِیمَانِ وَ الرِّفْقُ بِهِمْ نِصْفُ الْعَیْش‏ (الکافی ج 2 ص 117)

26-چگونه باید با کسیکه اخلاق مناسبی ندارد ، رفتار نمود ؟

پاسخ :

• یکی از مهمترین ویژگی های مثبت اخلاقی برای هرانسانی ، ویژگی حلم و بردباری می باشد ، افرادی که از این صفت بهره مند می باشند ، کمتر دچار خشم می شوند ، و اگر خشمناک گردند ، یا خشم خود را کنترل نموده و به صورت مناسبی واکنش نشان می دهند و یا اینکه از خشم خود صرف نظر می کنند ، بنابر این اگر با فردی که اخلاق نا پسندی دارد روبرو می شوند خشم نمی گیرند و تلاش می کنند به شیوه ی مناسبی در برابر او واکنش نشان دهند و همانند او رفتار نمی کنند ، مثلاً اگر کسی به آنها ناسزا گوید ، آنها همانند او از الفاظ زشت استفاده نمی کنند ، و یا اگر فرد مورد نظر به مسخره یا توهین روی می آورد ، همانند او رفتار نمی کنند ، البته باید توجّه داشت انسان می تواند بدون اینکه ناسزا گوید یا توهین کند به شکل مناسبی از خود دفاع نماید .

25-آیا هدف اخلاق ، دست یابی به آرامش در زندگی است ؟

پاسخ :

هدفِ اخلاق رسیدن به کمال و رشد معنوی وانسانی است که باعث قرب انسان به خداوند متعال و در نهایت سعادت مادی ومعنوی برای انسان خواهد شد ، بدیهی می باشد که یکی از جلوه های سعادتمندی انسان در این دنیا و در جهان آخرت ، بهره مندی از آرامش روحی ومعنوی خواهد بود ، بنابراین آرامش ، نتیجه ی ، بهره مندی از اخلاق در زندگی است ، مثلاً کسانی که از صفت حلم و بردباری بهره مند می باشند ، تا حدّ بسیاری می توانند از بروز خشم وغضب در خویش جلوگیری نموده که در نتیجه از آرامش بیشتری در زندگی برخوردار خواهند بود . یا کسانی که کینه جو باشند از راحتی و آرامش ، بهره ی کمی خواهند داشت ، امام علی علیه السلام می فرمایند : کسیکه کینه را از خود دور کند دل و عقلش آرامش یابد (1)

------------------

1-من اطّرح الحقد استراح قلبه و لبه(غررالحکم  ص 299 )

24-اخلاق چه نقشی در ایجاد آرامش در زندگی خواهد داشت ؟

پاسخ :

آرامش در زندگی تا حدّ بسیاری به سبک زندگی انسان و نوع ارتباطی که با همنوعان خویش دارد مربوط می شود ، که مصادیق آن را می توان در مسائل اخلاقی مشاهده نمود ،  مثلاً رذایل اخلاقی همچون حسادت ، کینه ورزی ، انتقام جویی ، نارضایتی از نعمت های الهی ، و نداشتن قناعت در زندگی  ، از جمله مواردی است که فکر و روح انسان را از دست یابی به آرامش باز می دارد ، یا داشتن اخلاق ناپسندی چون تند خویی ، مانع پدید آمدن ارتباط سازنده با دیگران بوده و انسان را در معرض تنش و نزاع با افراد جامعه قرار می دهد که همه ی آنها ، سلب کننده آرامش انسان خواهد بود .

23-چرا اخلاق در زندگی انسان موضوعی با اهمیت است ؟

پاسخ :

مهمترین وظیفه ی اخلاق ، تنظیم و مدیریت رفتارِ انسان در زندگی به ویژه با همنوعان خویش است ، علاوه بر اینکه اخلاق به انسان کمک می کند که چگونه به رشد معنوی وانسانی نائل شود و با توجّه به فلسفه ی آفرینش انسان که همان بندگی و عبودیت است ، یکی از وظایف اخلاق ، نشان دادن راه و شیوه ی بنده بودن به انسان است و با اعتقاد به اینکه این دنیا مقدمه ای برای جهانی دیگر است که اصل زندگی و حیات جاویدان در آنجا می باشد ، زندگی کردن با رعایت موازین اخلاقی در رستگاری انسان در جهان دیگر اثر گذار خواهد بود .

22-آیا دهن بینی یک صفت ناپسند اخلاقی می باشد ؟

پاسخ :

دهن بین بودن قبل از اینکه به مسائل اخلاقی ارتباط پیدا کند یک ویژگی شخصیتی می باشد ، براین اساس به فردی دهن بین اطلاق می شود که خود به تنهایی صلاح خود را در زندگی تشخیص نمی دهد و در غالب موارد بر اساس حرف و گفته ی دیگران در زندگی رفتار می کند و به همین جهت مشکلاتی را در زندگی برای خود فراهم می کند ، و چنین فردی از استقلال فکری در زندگی برخوردار نمی باشد ، فرد دهن بین چون از تشخیصِ درستی یا نادرستی یک رفتار به طور دقیق با خبر نیست ممکن است واکنش مناسبی با دیگران  نداشته و یا دچار قضاوت های نا صحیح نسبت به دیگران شود و از این جهت رفتار ناپسند اخلاقی نیز از او صادر شود. 

21-آیا کسیکه از استقلال فکری برخوردار است ، نیازی به مشورت کردن دارد ؟

پاسخ :

• انسانی که از استقلال فکری برخوردار است ، دارای قدرت تشخیص و تصمیم گیری در امور زندگی خواهد بود و نیازی ندارد در هر امری از دیگران نظر خواهی نماید ، امّا بهره مندی از استقلال فکری به این معنا نخواهد بود که انسان از مشورت کردن با دیگران بی نیاز خواهد بود ، چون مسائل زندگی جنبه های مختلفی دارد که یک انسان ممکن است از همه ی آنها با خبر نبوده و در باره ی همه ی آنها تجربه کافی نداشته باشد لذا نمی توان گفت کسیکه از استقلال فکری برخوردار است از همه چیز آگاه و از هر تجربه ای با خبر است ، پس منافاتی با مشورت کردن نخواهد داشت .