گزیده ای از سخنان استاد شهید مطهری (ره)

(60)

در اسلام آن چیزی هم که عنوان عید دارد باز از مراسم عبادت خالی نیست. عید به معنای پایکوبی و مانند آن در اسلام نداریم.
شبانه‌روز جمعه اختصاصاتی دارد و برای یک سلسله عباداتْ اولویتی نسبت به سایر شب و روزها دارد که معمولًا در کتاب‌هایی که برای دعوات و زیارات نوشته‌اند ذکر شده است. برای یهودیها هم یک روز خاص روز هفته است که روز شنبه است و برای مسیحیها روز یکشنبه. قهراً این یک وظیفه عمومی است برای همه مسلمین که این اختصاص و خصوصیت جمعه را حفظ کنند.
در همه دنیا در هر هفته یک روز تعطیل است و یک چنین تعطیلی‏‌ای ضرورت دارد. البته ما در اسلام تصریحی نداریم که حتماً شبانه‌روز جمعه را تعطیل کنیم؛ در همین آیات می‌خوانیم که به مردم اجازه داده شده است که بعد از مراسم جمعه باز به همان کارها و شغلهای خودشان به عنوان یک امر مباح بپردازند. ولی قهراً دستورهای خاصی که در روز جمعه هست مثل عبادتهای بدنی یا رفت و آمدها و صله رحم‏ها که اگر در جمعه صورت گیرد اجر و ثواب بیشتری دارد

آشنایی با قرآن، ج 7 (صفحه83)

گزیده ای از سخنان استاد شهید مطهری (ره)

(59)

هست در این شهر محله‌ها و کوچه‌ها و جوّهایی که واقعاً اگر انسان زن و بچه‌اش را به آنجا ببرد، آن همسآیه‌هایی که بر آنجا احاطه پیدا کرده‌اند، آن نبودن مسجد در آنجا، اینکه در آنجا چشم زن و بچه به یک زن و مردی که شعائر اسلامی را رعایت کنند هرگز نمی‏‌افتد، مسجدی وجود ندارد، جلسه وعظی وجود ندارد، اسم خدایی شنیده نمی‌شود، اسلامی شنیده نمی‌شود، برعکس به هر خانه که نگاه می‌کنی، صبح یک انسان بیرون می‌آید در حالی که یک سگ هم دارد او را بدرقه می‌کند، در اتومبیلش هم یک سگ هست، آوازی جز آواز موسیقی و لهو و لعب در آنجا شنیده نمی‌شود، به انسانی جز انسانهایی که هیچ علامتی از اسلام ندارند انسان برخورد نمی‌کند، [این امور بر آنها تأثیر می‌گذارند.]

البته ممکن است در خود آن پدر و مادر چون در جوّها و فضاهای اسلامی بزرگ شده‌اند تأثیری نکند؛ آنها اگر بیست سال هم آنجا بمانند تغییری نمی‌کنند یا چندان تغییری نمی‌کنند، ولی بچه‌ای که از دو سالگی چشم باز می‌کند چنین محیطی را می‌بیند، به طور قطع و یقین دیگر به صورت یک بچه مسلمان بیرون نخواهد آمد.

 آزادی معنوی صفحه 156

گزیده ای از سخنان استاد شهید مطهری (ره)

(58)

با کمال تأسف الآن در اجتماع ما اکثر آنهایی که شور اسلامی دارند، دو دسته هستند: یک دسته ربیع بن خثیمی فکر می‌کنند، مثل خواجه ربیع فکر می‌کنند. اسلام برای اینها عبارت است از ذکر و دعا و نافله خواندن و زیارت رفتن و زیارت عاشورا خواندن. اسلام برای اینها یعنی کتاب مفاتیح و کتاب زاد المعاد. همه اسلام برای اینها در کتاب مفاتیح خلاصه شده است و غیر از این چیزی اساساً وجود ندارد. درست مثل ربیع بن خثیم فکر می‌کنند؛ اصلًا کاری به دنیا ندارند، کاری به زندگی ندارند، کاری به مقررات اجتماعی اسلام ندارند، کاری به اصول و ارکان اسلام ندارند، کاری به تربیت اسلام ندارند، به هیچ چیز اساساً کاری ندارند.
عکس العمل کندروی اینها این است که یک طبقه دیگری پیدا شده از تندروها که واقعاً به مسائل اجتماعی اسلام اهمیت می‌دهند و حساسیت هم نشان می‌دهند.
این‏جور اشخاص از این نظر خیلی هم باارزش هستند، ولی برخی از همینها را من گاهی دیده‌ام که مثلًا مستطیع شده است اما به حج نمی‌رود. این آدمی که واقعاً مسلمان است، واقعاً به اسلام علاقه‌مند است و دلش برای اسلام می‏‌تپد، وقتی مستطیع می‌شود به مکه نمی‌رود، اصلًا برایش خیلی مهم نیست. به نمازش اهمیت نمی‌دهد. به اینکه در مسائل باید تقلید کرد اهمیت نمی‌دهد، با اینکه تقلید یک امر معقولی است.

آزادی معنوی(صفحه79)

گزیده ای از سخنان استاد شهید مطهری (ره)

(57)

نماز توجه به خداست. توجه به غیر خدا شرک است ولی در عین حال به ما می‌گویند در نماز بگو السَّلامُ عَلَینا وَ عَلی‏ عِبادِاللهِ الصّالِحینَ‏ سلام بر ما، سلامت بر ما و بر جمیع بندگان شایسته خدا. اعلام صلح و صفا با همه بندگان صالح خدا می‌کنی. به قول امروزیها اعلام همزیستی مسالمت آمیز با همه افراد شایسته می‌کنی. در حال نماز می‌گویی من با هیچ بنده شایسته‌ای سر جنگ ندارم چون اگر با بنده شایسته‌ای سر جنگ داشته باشم، خود ناشایسته‌‏ام.
ممکن است بگویید: «السَّلامُ عَلَینا وَ عَلی‏ عِبادِاللهِ الصّالِحینَ‏ با روح عبادت- که حضور قلب به خداست- ارتباطی ندارد.» ولی در اسلام روح و پیکر عبادت با مسائل تربیتی آمیخته است. نماز ضمن اینکه مرکب تقرّب پروردگار است، مکتب تربیت هم هست. با اینکه از نظر مسائل معنوی هرچه انسان خودش و دیگران را فراموش کند بهتر است، اما از نظر اجتماعی فراموش نکردن دیگران لازم و ضروری است.

آزادی معنوی (صفحه101)

گزیده ای از سخنان استاد شهید مطهری (ره)

(56)

یکی از آن گنجینه‌های بزرگی که در دنیای شیعه وجود دارد این دعاهاست. به خدا قسم گنجینه‌ای است از معرفت. اگر ما هیچ دلیل دیگری نداشتیم غیر از دعاهایی که داریم، از علی بن ابی طالب علیه السلام صحیفه علویه، از زین العابدین علیه السلام صحیفه سجادیه یا دعاهای غیر صحیفه سجادیه، اگر ما جز دعای کمیل از علی و جز دعای ابوحمزه از علی بن الحسین نداشتیم و اسلام در چهارده قرن چیز دیگری نداشت، همین‌که توسط دو تن از شاگردهای اسلام از آن دنیای بدویت و جهالت چنین دو اثری ظاهر شده کافی است. آنقدر اینها اوج و رفعت دارد که اصلًا اعجاز جز این چیزی نیست

آزادی معنوی(صفحه61)

گزیده ای از سخنان استاد شهید مطهری (ره)

(56)

برخی مسائل مطروحه در قرآن بخصوص آنجا که سخن از امور غیب و ماوراءالطبیعه است، اساساً با الفاظ قابل بیان نیستند و به قول شیخ شبستری:
معانی هرگز اندر حرف ناید
که بحر بیکران در ظرف ناید
اما از آنجا که زبان بیان قرآن همین زبان بشری است، ناگزیر آن موضوعات لطیف و معنوی با عباراتی بیان شده‌اند که بشر برای موضوعات مادی به کار می‌برد. لکن‏ برای جلوگیری از سوء فهم، مسائل در بعضی آیات به گونه‌ای طرح شده که می‌باید حتماً به کمک آیات دیگر تفسیر گردد و غیر از این راهی وجود نداشته است. مثلًا قرآن می‌خواسته از حقیقتی که نام آن رؤیت خدا با قلب است- یعنی اینکه انسان می‌تواند خدا را با قلب خود شهود کند- نام ببرد. این معنی در قالب این عبارات بیان شده:

وُجوهٌ یوْمَئِذٍ ناضِرَةٌ. الی‏ رَبِّها ناظِرَةٌ .
در آن روز چهره‌هایی خرم وجود دارد که به پروردگار خود نظر می‌‏افکنند.
قرآن لفظ «دیدن» را به کار برده و لفظ مناسب‌تری برای ادای مقصود در اختیار نداشته است اما برای جلوگیری از اشتباه در جای دیگر توضیح می‌دهد:
لاتُدْرِکهُ الْابْصارُ وَ هُوَ یدْرِک الْابْصارَ «2».
هیچ چشمی او را درک نمی‌کند ولی او بینندگان را مشاهده می‌کند.

آشنایی با قرآن، ج 1(صفحه22)

گزیده ای از سخنان استاد شهید مطهری (ره)

(55)

یک روز رسول خدا صلی الله علیه و آله در مدینه عبور می‌کرد. جوانان مسلمان را دید که سنگی را به عنوان وزنه‌برداری بلند می‌کنند، زورآزمایی می‌کنند برای اینکه ببینند چه کسی وزنه را بهتر بلند می‌کند. رسول خدا همان جا بهره‌برداری کرد، فرمود: آیا می‌خواهید من قاضی و داور شما باشم، داوری کنم که قوی‌ترین شما کدام‌یک از شماست؟ همه گفتند: بله یا رسول الله، چه داوری از شما بهتر! فرمود: احتیاج ندارد که این سنگ را بلند کنید تا من بگویم چه کسی از همه قوی‌تر است؛ از همه شما قوی‌تر آن کسی است که وقتی به گناهی میل و هوس شدید پیدا می‌کند، بتواند جلوی هوای نفس خود را بگیرد. قوی‌ترین شما کسی است که هوای نفس، او را وادار به معصیت نکند. مجاهد کسی است که با نفس خود مبارزه کند. شجاع آن کسی است که از عهده نفس خویش برآید.

آزادی معنوی (صفحه168)

گزیده ای از سخنان استاد شهید مطهری (ره)

(54)

می‌دانید که زهرا علیها السلام چقدر از دست کسانی که به او ظلم کرده بودند ناراحت و ناراضی و غرق در خشم بود. آنها وقتی شنیدند که بیماری حضرت زهرا علیها السلام شدت کرده است پیغام فرستادند که اجازه بدهید ما به خانه شما بیاییم و از شما عیادت کنیم. می‌خواستند به آنجا بروند و بیایند چند کلمه بگویند و گذشته‏‌ها را به نحوی لوث کنند. زهرا علیها السلام اجازه نداد؛ فرمود: من راضی نیستم کسانی که به من ظلم کرده‌اند و حق شوهرم را غصب کرده‌اند، پایشان روی فرش من برسد و به خانه من بیایند. آمدند خدمت علی علیه السلام.گفتند یا اباالحسن! ما از زهرا خواهش کردیم اجازه دهد او را عیادت کنیم ولی او اجازه نداد، از تو خواهش می‌کنیم از زهرا برای ما اجازه بگیر. ببینید ادب زهرا علیها السلام در مقابل علی علیه السلام چقدر است. علی علیه السلام هم نیامده که بگوید: زهرا جان من از تو خواهش می‌کنم حتماً این را بپذیر؛ مثلًا فلان مصلحت من چنین اقتضا می‌کند.
همین‏ قدر پیغام آورد که یا بنت رسول الله، این دو نفر من را وسیله قرار داده‌اند، یعنی ‏اختیار با خودت، می‌خواهی قبول کن، می‌خواهی رد کن. ببینید چطور جواب می‌دهد؛ عرض کرد: «یا عَلی! الْبَیتُ بَیتُک وَ الْحُرَّةُ زَوْجَتُک»  علی‏ جان! خانه مال توست و زهرا هم [همسر] توست؛ من در مقابل تو از خود اراده‏ای ندارم.این زوج روحانی روحهایشان با یکدیگر گره خورده است؛ کمال سنخیت میان این دو روح بزرگ بود. آیا علی علیه السلام حق ندارد بعد از زهرا آرزوی مرگ کند که چنین زهرایی را از دست داده است؟

آشنایی با قرآن، ج 7 (صفحه57)

گزیده ای از سخنان استاد شهید مطهری (ره)

(53)

اینکه به بشر دستور داده شده است که کارهایش را به نام خدا بنامد، روی چه انگیزه‌ای می‌تواند باشد؟ برای این است که کارهای انسان جنبه قدس و عبادت پیدا کند و به نام او برکت یابد.
انسان که احساس فطری از خداوند دارد و او را به عنوان یک موجود قدّوس و منبع خیرات می‌شناسد، وقتی کارش را به نام او نامید معنایش این است که در سایه قدس و شرافت و کرامت او این عمل نیز مقدس گردد.
و چون آغاز کردن به نام کسی مفهومش این است که او را موجودی قدّوس و منزّه از جمیع نقص‌ها و سرچشمه کمالات دانسته و می‌خواهد عملش را با انتساب به او برکت بخشد

آشنایی با قرآن ج 2 ص 9

گزیده ای از سخنان استاد شهید مطهری (ره)

(53)

اینکه به بشر دستور داده شده است که کارهایش را به نام خدا بنامد، روی چه انگیزه‌ای می‌تواند باشد؟ برای این است که کارهای انسان جنبه قدس و عبادت پیدا کند و به نام او برکت یابد.
انسان که احساس فطری از خداوند دارد و او را به عنوان یک موجود قدّوس و منبع خیرات می‌شناسد، وقتی کارش را به نام او نامید معنایش این است که در سایه قدس و شرافت و کرامت او این عمل نیز مقدس گردد.
و چون آغاز کردن به نام کسی مفهومش این است که او را موجودی قدّوس و منزّه از جمیع نقص‌ها و سرچشمه کمالات دانسته و می‌خواهد عملش را با انتساب به او برکت بخشد

آشنایی با قرآن ج 2 ص 9