همگام با قرآن

مفهوم آیه الکرسی(5)

اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ ...

(بقره 255)

خداوند که هیچ معبودی به جز او نیست ، زنده و پاینده است

توحید و اخلاص

• همانگونه که گفته شد " لا اله الا الله " به این معنا است که هیچ معبودِ حقّی ، جز "الله " که خدای یکتا ، بی همتا و بی نظیر است ، وجود ندارد و تنها خداوند یکتا شایسته ی عبادت است ، لذا در سوره ی حمد ، می گوییم  : "ایّاک نعبد"  (1) : خدایا تنها تو را می پرستیم ،  از این رو هر کسی که عملی را انجام می دهد ، باید برای خداوند انجام دهد  تا از سوی او پذیرفته شود نه برای غیر او ، که در اینصورت از سوی خداوند پذیرفته نخواهد شد ، از این جا است که اخلاص معنا پیدا می کند ، و اخلاص یعنی خالص ساختن عمل برای خدا ، از این رو هر نیّت و انگیزه ای جز خدا ، ناخالصی محسوب خواهد شد ، ومانعی برای قبولی عمل به حساب می آید .
• امام علی علیه السلام می فرمایند : خوشا بحال کسیکه عملش ، علمش ، دوستیش ، دشمنیش ، گرفتنش ، رها کردنش ، سخنش و سکوتش همه برای خدا باشد (2) ، بر اساس این سخن ، فرد مؤمنی که اهل توحید است ، لازم است جز خدا را در نظر نگیرد ، و تمام حرکات و سکنات او فقط و فقط برای خدا باشد ، این سخن به این معنا است که انسان مؤمن با انگیزه های نفسانی ، شیطانی و غیر الهی ، کار نمی کند ، از این رو ، اگر در کاری از انسان مؤمن تشکّر نگردید  ، و اگر آنطور که باید و شاید ، قدر او را ندانستند ، اگر از او تعریف نکردند ، اگر او را به بالای مجلس دعوت نکردند ، هیچکدام باعث نمی شود از اهداف الهی خود دست بر دارد  ، لذا  او به دنبال مطرح کردن خود ، تعریف کردن از خود  ، تظاهر و  خودنمایی نمی باشد .
• و یکی از مهمترین آثار اخلاص  ، دور شدن انسان از ریا ، نفاق و دو رویی است ، به همین جهت است که "ریا " را نوعی شرک دانسته اند ، زیرا  کسی که ریا کار است ، از اخلاص فاصله گرفته و عملش را برای خداوند خالص نکرده و در اعمال ِخویش به غیر خداوند نظر داشته است ، امام علی علیه السلام می فرمایند : کمترین ریا ، شرک است (3) ، به این معنا که : ریا هر مقدار کم هم باشد ، به مسیر شرک راه یافته است ، رسولخدا صلی الله علیه واله نیز فرمودند : بیشترین چیزی که بر شما می ترسم ، شرک کوچکتر است ، مردم گفتند : شرک کوچکتر چیست ؟ حضرت فرمودند : ریا می باشد . (4)

پرسش : توحید چگونه بر اخلاص دلالت دارد ؟

پاسخ : یکی از شاخه هایِ توحید ، توحید در عبادت است به این معنا که عبادت تنها شایسته ی خداوند یکتا است ، و کسی که اخلاص دارد ، عبادت خود را فقط برای خدا انجام می دهد و دچار ریا ، تظاهر ، خود نمایی و نفاق نمی گردد .

---------------------------

1-الفاتحه /5

1-طوبى لمن أخلص للّه عمله و علمه و حبّه و بغضه و أخذه و ترکه و کلامه و صمته (غررالحکم)

3-  ایسر الرّیاء الشّرک (غررالحکم)

4-قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخَافُ عَلَیْکُمُ الشِّرْکُ الْأَصْغَرُ قَالُوا وَ مَا الشِّرْکُ الْأَصْغَرُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص هُوَ الرِّیَاء (مستدرک‏ الوسائل  ج   1   ص  106   )

همگام با قرآن

مفهوم آیه الکرسی(4)

اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ ...

(بقره 255)

خداوند که هیچ معبودی به جز او نیست ، زنده و پاینده است

معارف توحیدی

• معارف توحیدی به علوم و دانش هایی اطلاق می شود که مبتنی بر توحید الهی است و از آن نشأت گرفته و به آن بر می گردد ، هنگامیکه انسان اعتقاد پیدا نمود که خالق و آفریننده ای دارد و جز او کسی یا چیزی شایستگی پرستش ندارد ، و انسان و هر موجود دیگری مخلوق اوست ، و خداوند مالک تمام هستی است و هر چیزی را برای هدف و غرضی آفریده و انسان ها پس از مرگ به سوی او باز می گردند ، بنابراین به معاد و زنده شدن پس از مرگ و حساب و کتاب در قیامت اعتقاد پیدا نموده است ، و اینها همه معارفی است که از اعتقاد به خداوند و یکتایی او و صفاتی چون حیات ، علم ، حکمت و قدرت الهی نشأت گرفته است ، لذا وقتی گفته می شود : ?انّا للّه و انّا الیه راجعون? در حقیقت هم به وجود خالق و آفریننده ، و هم به مالکیت او و هم به مبعوث شدن انسان ها پس از مرگ اقرار نموده است (1)
• از سوی دیگر تداوم بر اعتقادِ توحیدی و انحراف پیدا نکردن از آن ، نیازمند شناخت و معرفتی است که فقط از طریق پیامبر صلی اللّه علیه و آله و اهل بیت ایشان علیهم السلام ، امکان پذیر است ، لذا می بینیم ، ائمه علیهم السلام را مفسّران و بیان کنندگانِ وحی الهی و ارکان و ستون های توحید ، معرفی نموده اند (2) زیرا آنان هستند که از عقائد توحیدی پاسداری نموده و آنها را از انحرافات و شبهات و راه یافتن عقائد نادرست و شرک آلود محافظت می کنند ، لذا می بینیم در ادیان گذشته تحریف و تغییر راه پیدا نموده و برای خداوند قائل به فرزند شده و یا بجای اینکه برای جهان قائل به یک مبدأ باشند ، معتقد به دو مبدأ خیر و شرّ گردیده اند  که همه ی اینها نوعی انحراف از توحید محسوب می شود .

پرسش :معارف توحیدی بر چه نوع معارفی دلالت دارد ؟

پاسخ : معارف توحیدی به علوم ودانش هایی اطلاق می شود که از اعتقاد به وحدانیت الهی و صفات او چون حیات ، علم ، قدرت و حکمت نشأت گرفته است و بر اساس آن است که اعتقاد به جهانی دیگر و حساب و کتاب در آن ، خواهیم داشت .

------------------

1-إرشاد الأذهان إلى تفسیر القرآن، ص: 29

2-زیارت جامعه کبیره (تراجمةً لوحیهو ارکاناً لتوحیده  )

،

همگام با قرآن

مفهوم آیه الکرسی(3)

اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ ...

(بقره 255)

خداوند که هیچ معبودی به جز او نیست ، زنده و پاینده است

دامنه ی توحید  

• اعتقاد به توحید دارای لوازمی است که شخص معتقد به توحید لازم است آنها را نیز بپذیرد ، هنگامیکه انسان ایمان به خداوندی یکتا و بی همتا پیدا نمود ، لازم است به صفات خداوند چون علم ، حکمت ، قدرت و حیات نیز ایمان بیاورد ، و زمانیکه از حکمت الهی آگاهی یافت ، باید بداند خداوند کاری را بدون هدف و لغو وبیهوده انجام نمی دهد لذا برای هدایت بشر پیامبرانی را فرستاده و کتاب های آسمانی را بر آنان نازل فرموده و احکام و دستوراتی را برای آنان قرار داده است .   
• پس کسیکه اعتقاد به توحید الهی دارد ، نمی تواند بر اساس خواسته های نفسانی و شیطانی و غیر الهی رفتار کند ، بلکه وظیفه دارد بر اساس خواستِ خداوند که از روی حکمت و مصلحت است رفتار نماید و اگر راه دیگری را بپیماید از مسیر توحید منحرف گشته است ، لذا یکی از مراتبِ توحید را " توحید در اطاعت " دانسته اند (1) به این معنا که ذاتاً کسی شایسته ی اطاعت و فرمانبرداری ، جز خداوند نیست واگر لازم است از کسی اطاعت نمود باید بر اساس خواست و اجازه ی الهی باشد ، خداوند در قرآن کریم فرموده : ما هیچ پیامبری را نفرستادیم جز اینکه به اذن خداوند از او اطاعت شود (2) بنابر این اگر از رسولخدا صلی الله علیه وآله و ائمه علیهم السلام و یا پدر ومادر و افراد دیگر اطاعت می شود ، همه بر اساس امر و فرمان خداوند است . واگر این نبود کسی از دیگری حق اطاعت کردن نداشت . (3)
• هنگامیکه امام رضا علیه السلام به سوی خراسان ، حرکت می نمودند ، به نیشابور رسیده ، زمانی را در آنجا درنگ نمودند و هنگامیکه قصد بیرون رفتن از آنجا را داشتند ، گروهی از عالمانِ آنجا از حضرت در خواست بیان حدیثی را از اجداد گرامی آنحضرت کردند ، حضرت که در کجاوه ای بودند ، متوقف شده و این روایت را به ترتیب از پدرانشان از پیامبر صلی الله علیه وآله ، از جبرئیل ، از خداوند متعال نقل نموده که خداوند فرموده است :" لا اله الا الله قلعه و پناهگاه من است ، هر کس در قلعه ی من داخل شود از عذاب من در امان خواهد بود" ، هنگامیکه حضرت این سخن را فرمودند ، کجاوه حرکت نمود ولی ایشان آن جمع را خطاب نموده فرمودند : این موضوع شرطی دارد و" من از جمله ی شرائط آن هستم"(4) از این روایت استفاده می شود که اعتقاد به امامت و ولایت ائمه علیهم السلام شرط توحید است ، و دامنه ی توحید شامل موضوع امامت خواهد شد زیرا این امامت در ادامه و راستای رسالت پیامبری است که از جانب خداوند یکتا و بی همتا به این مقام برگزیده شده است .

پرسش : مقصود از توحید درطاعت ، چیست ؟

پاسخ : مقصود آن است که ذاتاً اطاعت از کسی جز خداوند شایسته و جایز نیست مگر کسی را که خداوند فرمان دهد ، لذا اطاعت از پیامبر صلی الله علیه وآله  واهل بیت علیهم السلام و هرکس دیگر بنابر خواست و اجازه الهی می باشد .

-------------------------

1- الإلهیات على هدى الکتاب و السنة و العقل    ج‏2  ص  79    

2-نساء/64  

3- رک : الإلهیات على هدى الکتاب و السنة و العقل    ج‏2  ص  79                  

4-عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج‏2، ص: 135

همگام با قرآن

مفهوم آیه الکرسی(2)

اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ ...

(بقره 255)

خداوند که هیچ معبودی به جز او نیست ، زنده و پاینده است

شعارِ توحید

• همانگونه که گفته شد ، " لا اله الا الله" شعارِتوحید است و فردِ مسلمان با گفتنِ این عبارت ، اعتقاد خود را به یکتاییِ خالق و آفریننده ی هستی و نفی هر گونه شریکی برای او را ابراز می دارد ، لذا خداوند در قرآن کریم خطاب به پیامبر صلی الله علیه وآله می فرماید : ای پیامبر ! بگو نماز و عبادت من و زندگی و مرگ من ، اختصاص به خداوند (پروردگار جهانیان) دارد که شریکی برای او نیست و من مأموریت( به اعلام این موضوع) دارم و خود ، اولین مسلمانم (1) ،  از این رو یکی از فرازهایِ اذان ، گواهی  به همین حقیقت است (اشهد ان لا اله الا الله ) و نمازگزار ، همین حقیقت را در تشهّدِ نماز اعلام می کند (أشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له ) .
• البته باید توجّه داشت ، ما تنها در أذان یا نماز به وحدانیتِ خداوند ، گواهی نمی دهیم ، بلکه این گواهی ، یک اعتقادِ قلبی برای هر فرد مسلمان است که می تواند آن را در هر زمانی اعلام نماید ، لذا در روایات به گفتن این ذکر توصیه ی فراوان شده است ،  امام باقر علیه السلام می فرمایند : "هیچ چیز ، ثوابی برتر از شهادت به وحدانیت خداوند ، ندارد (اشهد ان لا اله الا الله )  ، زیرا چیزی همتا و برابر با خداوند بزرگ نبوده و کسی در امور، با خداوند شریک نمی باشد" . (2)  امام صادق علیه السلام می فرمایند : " کسیکه لا اله الا الله را از روی اخلاص بگوید ، داخل بهشت خواهد شد ، ونشانه ی اخلاصش آن است که لا اله الا الله او را از آنچه خداوند بر او حرام کرده باز بدارد"  ، بر اساس این روایت مشخص می شود که گفتن این ذکر، نباید تنها در مرحله ی زبان متوقف شود ، بلکه باید در عملِ انسان نیز بازتاب داشته باشد .
• در روایتی است که امیرمؤمنان علی علیه السلام از قبرستانی عبور کردند و به اهل قبرستان با عنوان :" اهل لا اله الا الله" سلام دادند ، و  سپس فرمودند : خدایا کسی را که لا اله الا الله گفته بیامرز ، و ما را در زمره ی آنان محشور فرما (4) ، از این روایت معلوم می شود که شرطِ آمرزش انسان ، اعتقاد به توحید است و لازم است با این اعتقاد  ، دنیا را ترک کند تا مشمولِ رحمت و آمرزشِ خداوند گردد .

پرسش : مقصود  از گفتنِ لا اله الا الله از روی اخلاص چیست ؟

پاسخ : مقصود از گفتن لا اله الا الله تنها گفتن با زبان نیست ، بلکه گفتنی از روی ایمان و اعتقاد است  و اگر چنین ایمانی باشد  ، فرد مؤمن از آنچه خدا حرام کرده است پرهیز خواهد نمود و این نشانه ی اخلاص او در گفتن لا اله الا الله است .

-----------------------------

1-(قُلْ إِنَّ صَلاتی‏ وَ نُسُکی‏ وَ مَحْیایَ وَ مَماتی‏ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمین*‏ لا شَریکَ لَهُ وَ بِذلِکَ أُمِرْتُ وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمینَ *) انعام /162 و 163 

2-(مَا مِنْ شَیْ‏ءٍ أَعْظَمَ ثَوَاباً مِنْ شَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَا یَعْدِلُهُ شَیْ‏ءٌ وَ لَا یَشْرَکُهُ فِی الْأُمُورِ أَحَدٌ) الکافی ج 2 ص 516

3-(عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُخْلِصاً دَخَلَ الْجَنَّةَ وَ إِخْلَاصُهُ أَنْ یَحْجُزَهُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ عَمَّا حَرَّمَ اللّهُ) وسائل‏الشیعة   ج  15  ص   256 

4-(اغْفِرْ لِمَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ احْشُرْنَا فِی زُمْرَةِ مَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه) بحارالأنوار   ج  90   ص  203   

همگام با قرآن

مفهوم آیه الکرسی(1)

اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ ...

(بقره 255)

خداوند که هیچ معبودی به جز او نیست ، زنده و پاینده است

اهمیت توحید

• یکی از مهمترین موضوعاتی که در قرآن به آن پرداخته شده است ، مسئله توحید است ، و یکی از شعارهایِ اصیل و توحیدی در اسلام با عبارت : " لا اله الّا الله " تحقّق می یابد ، این عبارت از یک نفی واثبات تشکیل شده ، نفی هر معبودی (لا اِلهَ) بجز یک معبود به نام الله که آن را  اثبات می کند (الّا الله)  و آن معبود ، خداوند یکتا ، بی همتا و بی نظیر می باشد که فقط او شایسته عبادت وبندگی است  ، لذا پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله ، اولین شعاری را که در دعوت مردم به اسلام مطرح می نمود ، همین شعارِ توحید بود و خطاب به مردم می فرمود : "ای مردم بگویید هیچ معبودی به جز الله نیست ، تا رستگار شوید" (1)  
• قرآن کریم آنقدر برای مسئله ی توحید اهمیت قائل است که می فرماید : به فرض ، اگر پیامبراسلام صلی الله علیه وآله شرک ورزد ، عملش تباه و نابود شود واز زیانکاران خواهد بود (2) ، با اینکه می دانیم که پیامبر صلی الله علیه وآله معصوم است و اهل شرک و بت پرستی نخواهد بود ، و قرآن کریم فرض دیگری را مطرح می کند که اگر در آسمان وزمین و در مجموعه ی هستی خدایان دیگری جز خدای یکتا وجود داشت ، آسمان وزمین تباه ، فاسد و خراب می شد (3) ، پس اکنون که در کمال نظم وتدبیر می باشد ، دلیل بر آن خواهد بود که آفریننده و تدبیر کننده آن خداوندی یکتا ، بیش نیست .
• و به علّت اهمیت موضوع ِتوحید است که توصیه به تلاوت سوره ی " قل هو الله احد " در حال ِنماز و غیر نماز شده است ، امام صادق علیه السلام می فرماید : کسیکه در یک روز پنج نوبت نماز بخواند و در هیچیک " قل هو الله احد "  را نخواند ، به او گفته خواهد شد : ای بنده ی خدا !  از نماز گزارانِ (واقعی) نخواهی بود (4) ، و امام صادق علیه السلام می فرماید : کسیکه به خداوند و روز آخرت ایمان دارد ، نباید پس از نماز ، تلاوتِ " قل هو الله احد " را ترک کند ، و هر کس آن را قرائت نماید ، خیر دنیا و آخرت برای او فراهم شده ، و خودش و والدینش آمرزیده شوند (5) و نیز حضرت فرمودند : کسیکه در هنگام خواب ، یازده مرتبه " قل هو الله احد " را بخواند خداوند او و همسایگان (خانه های اطراف ) او را حفظ نماید . (6) ، همانگونه که گفته شد برای اینکه توحید در روح و فکر انسان سایه بیفکند ، با سفارش به خواندن سوره ی " قل هو الله احد " که یکتایی خداوند ، وبی نیازی او از فرزند و بی همتایی او  را مطرح می کند ، خواسته شده تا انسان از مسیر توحید منحرف نشود و همیشه پیرو این اعتقاد باشد .

پرسش : مقصود از اینکه " لا اله الا الله " از یک نفی واثبات تشکیل شده چیست ؟

پاسخ : مقصود آنست که در این عبارت ، از سویی وجود ِهر معبودی غیر از خداوند را با گفتن : "لا" نفی نموده و از سوی دیگر با گفتن : "الّا الله"  عبادت و بندگی را برای خداوند یکتا ، ثابت می دانیم

--------------------------

1-انساب الاشراف ج 11 ص 119 

2-زمر/65 

3-انبیاء/22

4-تفسیر نور الثقلین ج5   ص 669

5- تفسیر نور الثقلین ج5   ص 700

6- تفسیر نور الثقلین ج5   ص 701

سیره پیامبر(ص) در هنگام خواب

• امام صادق علیه السلام  فرمودند : آیا شما را از آنچه پیامبرصلی الله علیه واله در هنگام خواب می گفت با خبر کنم ؟ گفتند : بلی ، امام علیه السلام  فرمودند : ایشان آیه الکرسی را می خواندند و پس از آن می فرمودند: "به نام خدا ، به خدا ایمان آوردم ، و به طاغوت کفر ورزیدم ، خدایا مرا در خواب وبیداریم حفظ فرما " (1)

آثار دنیوی و اُخروی

• امام باقر علیه السلام فرمودند : کسیکه آیه الکرسی را یکبار بخواند ، خداوند هزارِ امر ناخوشایند را در دنیا و هزار امرِ ناخوشایند را درآخرت از او برطرف می کند که کمترین نا خوشایند دنیا ، فقر است و کمترین ناخوشایند آخرت ، عذاب قبر است . (2)

در هنگام ترس

• امام صادق علیه السلام فرمودند : اگر به مکانی رفتی که می ترسی این آیه را بخوان : " رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصِیراً " واگر چیزی را دیدی که می ترسی ، آیه الکرسی را بخوان .(3)

بلندای قرآن

• امام صادق علیه السلام فرمودند : برای هر چیزی قلّه ای است و قلّه ی قرآن آیه الکرسی است (4)

آسان شدن سختی های مرگ

• سلمان از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل می کند : هر کس آیه الکرسی را بخواند خداوند سختی های جان دادن را برای او آسان می گرداند (5)

-------------------------

1-قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع أَ لَا أُخْبِرُکُمْ بِمَا کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَقُولُ إِذَا أَوَى إِلَى فِرَاشِهِ قُلْتُ بَلَى قَالَ کَانَ یَقْرَأُ آیَةَ الْکُرْسِیِّ وَ یَقُولُ بِسْمِ اللَّهِ آمَنْتُ بِاللَّهِ وَ کَفَرْتُ بِالطَّاغُوتِ اللَّهُمَّ احْفَظْنِی فِی مَنَامِی وَ فِی یَقَظَتِی (الکافی ج : 2 ص : 53 )

2-عن عمرو بن أبی المقدام، قال: سمعت أبا جعفر الباقر (علیه السلام) یقول: «من قرأ آیة الکرسی مرة، صرف الله عنه ألف مکروه من مکروه الدنیا، و ألف مکروه من مکروه الآخرة، أیسر مکروه الدنیا الفقر، و أیسر مکروه الآخرة عذاب القبر». (البرهان فی تفسیر القرآن    ج‏1  ص  526   ) 

3-عن ابى عبد الله علیه السلام قال: إذا دخلت مدخلا تخافه فاقرأ هذه الایة «رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصِیراً» فاذا عاینت الذی تخافه فاقرأ آیة الکرسی.(تفسیر نور الثقلین ،ج‏3،ص:212 )

4-عن أبی عبد الله قال إن لکل شی‏ء ذروة و ذروة القرآن آیة الکرسی(  مجمع البیان فی تفسیر القرآن ،ج‏2،ص:626 )

5-وَ رَوَى سَلْمَانُ عَنِ النَّبِیِّ ص مَنْ قَرَأَ آیَةَ الْکُرْسِیِّ یُهَوِّنُ اللَّهُ عَلَیْهِ سَکَرَاتِ الْمَوْت‏  (مستدرک‏الوسائل   ج  4    ص 335  ) 

حفاظت از جان و مال

• رسولخدا صلی الله علیه و آله  فرمودند : کسیکه چهار آیه از آغاز سوره بقره ، و آیة الکرسی و دو آیه بعد از آن  ، و سه آیه از پایان سوره بقره را بخواند ، در  جان ومال خود چیزی که نا خوشایند است نخواهد دید ، و شیطان به او نزدیک نشود و قرآن را فراموش نخواهد نمود . (1)

شفای چشم

• امیر مؤمنان علیه السلام فرمودند : اگر فردی از شما از چشمش ناراحتی داشته باشد ، آیة الکرسی را قرائت کند و در دل خود نیت شفای آن را نماید که در این صورت اگر خدا بخواهد بهبود یابد (2)

بزرگترین آیه

• پیامبر صلی الله علیه و آله سه بار از مردی در باره بزرگترین آیه سؤال کردند ، و او در هر بار گفت : خدا و رسولش دانا ترند !  ، پیامبر صلی الله علیه و آله سپس فرمودند : بزرگترین آیه قرآن ، آیه الکرسی است (3)

محافظت از دین و دنیا

• امیر مؤمنان علیه السلام فرمودند : کسیکه چهار رکعت در هنگام زوال خورشید (ظهر) بخواند و در هر رکعت ، سوره حمد و آیه الکرسی را قرائت نماید ، خداوند او را در خانواده و اموال و دین و دین و آخرت حفظ نماید (4)

ِپس از نماز

• امیر مؤمنان علیه السلام فرمودند :کسیکه آیه الکرسی را پس از نماز واجب قرائت نماید ، موجب قبولی نمازش و در امان و حفظ خداوند قرار می گیرد (5) ِ

-----------------------

1-قال رسول الله ص من قرأ أربع آیات من أول البقرة و آیة الکرسی و آیتین بعدها و ثلاث آیات من آخرها لم یر فی نفسه و ماله شیئا یکرهه و لا یقربه الشیطان و لا ینسى القرآن (جامع الاخبار ص 45)

2-(قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع إِذَا اشْتَکَى أَحَدُکُمْ عَیْنَهُ فَلْیَقْرَأْ آیَةَ الْکُرْسِیِّ وَ لْیُضْمِرْ فِی نَفْسِهِ أَنَّهَا تَبْرَأُ فَإِنَّهُ یُعَافَى إِنْ شَاءَ اللَّه‏) بحارالأنوار  ج   92 ص   86  باب 79

3-عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ لِرَجُلٍ أَیَّةُ آیَةٍ أَعْظَمُ قَالَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ قَالَ فَأَعَادَ الْقَوْلَ فَقَالَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ فَأَعَادَ فَقَالَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَعْظَمُ آیَةٍ آیَةُ الْکُرْسِیِّ  (بحارالأنوار  ج   89  ص  727   باب 30)

4-عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ مَنْ صَلَّى أَرْبَعَ رَکَعَاتٍ عِنْدَ زَوَالِ الشَّمْسِ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَةٍ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ وَ آیَةَ الْکُرْسِیِّ عَصَمَهُ اللَّهُ تَعَالَى فِی أَهْلِهِ وَ مَالِهِ وَ دِینِهِ وَ دُنْیَاهُ وَ آخِرَتِهِ(بحارالأنوار     87     343    باب 10)

5-وَ قَالَ ع مَنْ قَرَأَ آیَةَ الْکُرْسِیِّ فِی دُبُرِ کُلِّ صَلَاةٍ مَکْتُوبَةٍ تُقُبِّلَتْ صَلَاتُهُ وَ یَکُونُ فِی أَمَانِ اللَّهِ وَ بِعِصْمَةِ اللَّهِ(بحارالأنوار     83     34    باب 38)

همگام با قرآن

فضیلت آیه الکرسی

آیه الکرسی از آیات با فضیلت قرآن کریم است که نسبت به تلاوت و بهره بردن از آن توصیه ی بسیار شده و در روایات برای آن خواص وآثار بیشمارِ مادی ومعنوی ، دنیوی واُخروی ذکر کرده اند ،آیه الکرسی در بردارنده ی اسماء وصفات الهی بوده و خواندن آن انسان را با صفات الهی آشنا نموده و درجهت شناخت خداوند و صفات الهی بسیار مؤثر است وشاید توصیه ی فراوان به قرائت آن به جهت تحقق همین شناخت باشد ، کسیکه آیه الکرسی را تلاوت می کند ، در حقیقت از طریق اسماء وصفات خداوند ، ارتباط خود را با پروردگار ، مستحکم نموده واز او در برطرف شدن نیاز های خود استمداد می جوید . همچنین با مراجعه به روایات  با بخشی از آثار و برکات  تلاوت این آیه آشنا می شویم ، گر چه باید توجّه داشت ؛ آثاری که برای آیه الکرسی ذکر نموده اند  در پر تو ایمان و عمل به مقتضای آن  تحقّق می یابد  و این آثار بر اساس لطف و رحمتی که خداوند به بنده ی خود دارد به انسان اختصاص می یابد ، از این رو در اینجا به گوشه ای از فضایل این آیه اشاره می گردد :

بر آورده شدن حاجت

• پیامبر صلی الله علیه و آله به حضرت علی علیه السلام فرمودند : یا علی ! هنگامیکه برای نیازی ، از خانه بیرون می روی ، آیه الکرسی را بخوان ، زیرا اگر خداوند بخواهد حاجتت بر آورده می شود (1)

محافظت در سفر

• امام صادق علیه السلام فرمودند : هر کس در سفر ، در هر شب آیه الکرسی را بخواند ، خودش و آنچه همراه اوست ، در سلامت باشد ، و سپس بگوید : خدایا ! مسیر مرا عبرت ، سکوت مرا تفکّر ، و سخن مرا ذکر و یاد آوری(خودت) قرار ده ! (2)

در تعقیب نماز

• پیامبر صلی الله علیه و آله به حضرت علی علیه السلام فرمودند : یا علی ! آیه الکرسی را پس از هر نماز واجب تلاوت نما ، چون بر این کار ، جز پیامبر ، یا صِدّیق یا شهید ، محافظت نمی کنند (یعنی این دسته از افراد بطور دائم به تلاوت آن می پردازند و از آن بهره می برند )(3)

عبادتی طولانی

1-قال النبی ص لعلی ع یا علی إذا خرجت من منزلک ترید حاجة فاقرأ آیة الکرسی فإن حاجتک تقضى إن شاء الله (مکارم‏ الأخلاق ص          364)

2- عن الصادق ع قال من قرأ آیة الکرسی فی السفر فی کل لیلة سلم و سلم ما معه و یقول اللهم اجعل مسیری عبرا و صمتی تفکرا و کلامی ذکرا (مکارم ‏الأخلاق ص   254)

3- قال النبی ص لعلی یا علی علیک بتلاوة آیة الکرسی فی دبر صلاة المکتوبة فإنه لا یحافظ علیها إلا نبی أو صدیق أو شهید(قرب‏ الإسناد     ص   56  )

4-قال النبی ص من قرأ آیة الکرسی مائة مرة کان کمن عبد الله طول حیاته(عیون‏ أخبارالرضا(ع)   ج  2   ص  65   باب  31)

5-قال النبی ص من قرأ آیة الکرسی فی دبر کل صلاة لم یمنعه دخول الجنة إلا الموت و من قرأها حین نام آمنه الله و جاره و أهل الدویرات حوله(جامع‏ الأخبار     ص     45)‏

همگام با قرآن

پندهای لقمان به فرزندش

وَ اقْصِدْ فی‏ مَشْیِکَ وَ اغْضُضْ مِنْ صَوْتِکَ إِنَّ أَنْکَرَ الْأَصْواتِ لَصَوْتُ الْحَمیِرِ

(لقمان/19)

و در راه رفتن (و رفتارت) میانه رو باش ، و صدای خویش را کوتاه کن ( فریاد نزن) که زشت ترین صداها صدای الاغ  است

اعتدال و میانه روی

• از جمله نصایح لقمان به فرزندش ، میانه روی در راه رفتن است بگونه ای که نه تند روی داشته باشد و نه کند روی بلکه راه رفتن به صورت معتدل باشد ، برخی نیز مقصود از میانه روی در اینجا را ، نهی از راه رفتن مانند افراد متکبّر ومغرور دانسته اند ، وبر این اساس ، میانه روی یعنی راه رفتن از روی تواضع و وقار (1) از سوی دیگر گرچه این آیه ی شریفه در مورد میانه روی در مورد راه رفتن است ولی از آیات دیگرِ قرآن (2) استفاده می شود میانه روی واعتدال در هر کاری نیکوست و درحقیقت قرآن کریم با این آیات ، مؤمنین را از افراط وتفریط در زندگی باز داشته است .
• سفارش دیگر لقمان به فرزندش ، پرهیز از صدای بلند و گوش خراش است که این موضوع خود ، خروج از حدّ اعتدال در صدایی است که از دهان انسان خارج می شود ، البته باید توجّه داشت این مسئله بیشتر بر اساس عادتی است که به مرور زمان و در طول زمان برای انسان شکل گرفته است ، و قرآن کریم برای ملموس ساختن این توصیه ،  به صدای حیوانی مثال می آورد که صدایی بلند ، نا موزون و آزار دهنده دارد ، تا انسان با در نظر گرفتن آن ، از صدای بلند  و آزار دهنده بپرهیزد . (3)

پرسش : مقصود از میانه روی در راه رفتن چه می باشد ؟

پاسخ : مقصود آن است که انسان از تند روی وکند روی بپرهیزد بلکه با سکون و وقار راه رود واز روی تواضع گام بردارد واز راه رفتن متکبرانه بپرهیزد

---------------------

1-مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏8، ص: 500

2-قرآن مسلمانان را امّتی میانه قرار داده است (وَ کَذلِکَ جَعَلْناکُمْ أُمَّةً وَسَطا) (بقره/143)

3-در برخی از روایات ، مصداقی از آن را عطسه کردن با صدای بلند ذکر کرده اند (تفسیر صافی ج‏4، ص: 146)