69-چگونه امام حسین علیه السلام درس فداکاری را به انسان ها و پیروان خویش آموخت ؟

پاسخ :

• امام حسین علیه السلام با شهادت مظلومانه خویش و عزیزان و یاران فداکارش به همه ی انسان ها و پیروان خویش آموخت که همیشه هدفی برتر از خواسته های فردی ، قومی ، ملی ، جغرافیایی و نژادی وجود دارد که شایسته است انسان عزیزترین چیزها را برای آنها قربانی نماید ، از نظر امام حسین علیه السلام ارزش های الهی بالاترین هدف برای انسان است که هر هدف مثبت و انسانی واخلاقی می تواند زیر مجموعه ی آن قرار گیرد ، این هدف هیچ مرزی نمی شناسد و شامل همه ی انسان ها با هر ملیتی می شود واختصاص به زمان خاصی نیز ندارد ، لذا می بینیم که امام حسین علیه السلام برای هر  انسان آزاده ای از هر دین و ملتی سر مشق و مورد احترام است .

68-آیا باید از موفقیت دیگران خوشحال گردید ؟

پاسخ :

• موفقیتی که انسان بر اساس شایستگی های فردی و منطبق با ارزش های اخلاقی و الهی کسب می نماید ، یک موفقیت مثبت وشایسته ی تقدیر و قدرشناسی می باشد ، ولی موفقیتی که بر اساس شایستگی نبوده و منطبق با ارزش های انسانی ، اخلاقی والهی نمی باشد ، شایسته ی تقدیر نمی باشد بلکه موفقیتی منفی است که به اشتباه نام موفقیت را برآن نهاده اند ، حال اگر انسان از موفقیت مثبت دیگران خوشحال می شود نشانه ی صفای باطن ، و وسعت روحی است که از آن بهره مند است ، بنابر این در پاسخ به این سؤال باید گفت : خوشحال شدن از موفقیت مثبت دیگران  نشانه ی رشد یافتگی اخلاقی و معنوی انسان است  و بالاتر از آن دعا کردن برای موفقیت دیگران می باشد .

67-آیا باید با دیگران رقابت نمود ؟

پاسخ :

• رقابت کردن مانند هر رفتار دیگری یک عمل اختیاری می باشد ،  بنابراین ممکن است فردی تصمیمی به رقابت و پیشی گرفتن از دیگران نداشته باشد ، ولی فرد دیگری بخواهد با دیگران رقابت نماید ، امّا رقابتی سازنده ، رقابت سازنده با دیگران می تواند امر مفیدی باشد و منجرّ به پیشرفت انسان شود ، معمولاً در جریان رقابت ، انسان انگیزه ی بیشتری برای تلاش و کوشش خواهد داشت و اصولاً مقایسه سازنده با دیگران برای انسان الهام بخش است ، رقابتی که از سر خیر خواهی بوده و نه تنها از پیشرفت دیگران خوشحال می شود  در عین حال خود نیز تلاش برای بالا بردن سطح خود می نماید  ، این رقابت می تواند در جنبه های علمی ، فرهنگی ، اجتماعی و دینی یا جنبه های دیگری بوده باشد .

66-فرق رقابت با حسادت در چیست ؟

پاسخ :

• رقابت تلاشی است که بر اثرآن انسان می خواهد بر کسی پیشی بگیرد و یا اینکه هم رتبه با کسی شود ، مانند رقابتی که برای بالا بردن کیفیت محصولات داخلی نسبت به محصولات خارجی انجام می شود ، ولی در حسادت نوعی بد خواهی وجود دارد که بر اثر آن شخص حسود آرزو یا تلاش می کند که نعمت یا فضیلتی از فردی گرفته شود و به خود او منتقل گردد  ،  امام علی علیه السلام می فرمایند : بالاترین رذائل اخلاقی حسادت است (1) البته باید توجّه داشت رقابت را می توان به رقابت سازنده و رقابت غیر سازنده تقسیم نمود ، در رقابت سازنده انسان ، بد خواه رقیب خود نیست ولی در رقابت غیر سازنده فرد تلاش می کند رقیب خود را از میدان بیرون کند آنهم نه از سر خیر خواهی بلکه از سر بد خواهی و دشمنی که این مورد در برخی موارد از  حسادت ناشی می شود که یک ویژگی ناپسند اخلاقی می باشد .

------------------------

1-رأس الرّذائل الحسد (غررالحکم ص 300)

65-چرا باید عادت های ناپسند خود را کنار بگذاریم ؟

پاسخ :

• وجود عادت های ناپسند مانند علف هرزی می ماند که در میان گیاهان مفید می روید و به آنها آسیب می زند ، بنابراین اگربخواهیم عادت های پسندیده ای را در وجود خود ایجاد کنیم و یا عادت های مثبتی را که داریم تقویت نموده و تداوم بخشیم ، جاره ای نداریم که به مرور زمان عادت های ناپسند خویش را کنار بگذاریم ، تا عادت های خوب در وجود ما رشد بیشتری نماید ،  به قول مولوی : اول ای جان دفع شر موش کن ، وانگهان در جمع گندم جوش کن ...گرنه موشی دزد در انبار ماست ، گندم اعمال چل ساله کجاست ، به این معنا که اگر ما هر اندازه تلاش برای کسب اعمال خوب و پسندیده نماییم ولی در کنار آن اعمال ناپسندی را که به آن عادت کرده ایم رها نکنیم ، تلاش ما آن سودی را که باید داشته باشد نخواهد داشت .

64-چرا برخی نمی خواهند عادت های ناپسند خویش را رها کنند ؟

پاسخ :

• انسان موجودی دارای اراده و اختیار است ، بنابراین اگر کاری را انجام می دهد بر اساس خواست و اراده ی خود اینکار را انجام می دهد و اگر کاری را هم انجام نمی دهد باز بر اساس خواست خود است ، امّا باید توجّه داشت هر فردی پیش از اراده ، در باره ی کار خود فکر و تصوّری دارد که بر مبنای آن ،  از انجام دادن یا ندادن کاری خود داری می کند ، بنا براین مهم است که بدانیم هر فرد در باره موضوع مورد نظر چگونه فکر می کند ، مثلاً کسی که سیگار کشیدن را برای خود زیان بار نمی بیند و یا زیان آن را کم می داند ،  هر چه هم به او بگوییم سیگار ضرر دارد ، تاثیرکمی در او خواهد داشت ، نکته ی دیگر وابستگی افراد به یک موضوع است ، و هر چه میزان وابستگی به یک موضوعی زیاد باشد ، رها کردن آن دشوار تر است ، مانند فردی که دیوانه وار عاشق کسی شده و هر چه به او بگوییم ، این ارتباط برای تو زیان بار است ، به حرف ما توجّه ای نمی کند و به کار خود ادامه می دهد ،  نکته ی دیگر آن است که برخی تصوّر می کنند کار ناپسندی که دارند ، سودمند است و به نفع آنان می باشد ، مثلاً کسی که برای رسیدن به هدف خویش همیشه از داد و فریاد استفاده کرده و موفق هم بوده ، ممکن است تذکّر ما به او سودمند واقع نشود ، البته باید توجّه داشت هیچگاه نباید از ترک عادت های ناپسند و یا راهنمایی کردن دیگران با شیوه ای مناسب ناامید گردید ، بلکه منظور اشاره به دشواری این کار است .

63-برای ترک عادت های ناپسند از چه راهی باید آغاز کرد ؟

پاسخ :

• همانگونه که گفته شد عادت ها در شکل گرفتن خود نیازمند زمان هستند و کمتر پیش می آید که فردی بتواند یکباره عادت ناپسندی را کنار بگذارد ، بنابراین ، این تصور که بخواهیم یکباره یک عادتی را ترک نماییم در بیشتر اوقات اتفاق نمی افتد ، از این رو اولین قدم برای تر ک عادت های ناپسند ، داشتن برنامه برای اینکار است ، مثلاً اگر کسی روزی یک پاکت سیگار می کشد و بخواهد سیگار کشیدن را کنار بگذارد  ، نخست باید ترک سیگار را با تعداد کم شروع کند و در عرض چند ماه تعداد بیشتری را ترک کند تا بجایی برسد که وابستگی او به سیگار کم شود و بتواند آن را کنار بگذارد ، یا اگر فردی دارای رابطه ی دوستی و عاطفی با کسی هست که برای او زیان مادی و معنوی دارد ، و نمی تواند یکباره رابطه ی خود را با او قطع نماید ، لازم است تدریجاً از تعداد تماس های خود با او کم نماید تا به حدّی برسد که دوستی خود را با او قطع نماید .

62-عادت ها چه نقشی در زندگی انسان دارند ؟

پاسخ :

• عادت ها کارهایی هستند که انسان به آنها خو گرفته و در وقتی معیّن آن را انجام می دهد  ، عادت ها  به مرور زمان و به صورت تدریجی در وجود انسان شکل می گیرد ، می توان عادت ها را به دو نوع عادت های خوب وسازنده وعادت های بد و نامناسب تقسیم نمود ، بدیهی خواهد بود که انسان می تواند پس از شناخت عادت های خود آنچه را که خوب و پسندیده است تقویت نموده و تداوم بخشد و آنچه را بد و ناپسند است ، ترک نموده و کنار گذارد ، امّا باید توجّه داشت ، همانگونه که عادت ها برای شکل گرفتن خود نیاز به طول زمان دارد برای ترک عادت نیز ، به زمان نیاز خواهیم داشت ودر بیشتر اوقات نمی توان یکباره عادت بدی را کنار گذاشت ،  مثلاً کسی که به گفتن حرف های زشت عادت نموده یا برای هر اتفاقی زود عصبانی می شود ، شاید نتواند یکباره این عادت های خود را کنار گذارد بلکه باید تلاش کند به صورت تدریجی  و در حد توان خویش عادت های بد را کنار گذاشته و بجای آن عادت های خوب را جایگزین آن نماید ، در این راستا مشاوره گرفتن از افراد آگاه ، کارشناس و با تجربه ، می تواند راه گشا باشد .

61-رابطه کنجکاوی با سوء ظن چگونه است ؟

پاسخ :

• کنجکاوی در کاردیگران ، و دقت و بررسی دررفتار آنها به ویژه اگر ارتباطی به ما نداشته باشد و یا اینکه اگر به ما هم مربوط بشود امّا هیچ دلیل و مدرک  قابل قبولی برای آن نداشته باشیم ، گاه  منجرّ به حدس و گمانیِ منفی در باره ی آنها می شود که به آن گمان بد یا سوء ظن اطلاق می شود ، در این صورت چنین کنجکاوی هایی مقدمه ای برای ایجاد سوء ظن می شود ، در اینگونه موارد اگر انسان به کار خودش و عیب هایی که در رفتار و کردار خویش دارد مشغول شود و از دقت کردن به کارهای دیگران به خصوص اگر مربوط به او هم نمی شود خود داری نماید ، زمینه ای برای گمان بد بردن به دیگران به وجود نخواهد آمد .  

60-آیا کنجکاوی در کار دیگران ، نا دیده گرفتن حریم خصوصی آنان است ؟

پاسخ :

• هر کسی  برای خود زمان ها ، مکان ها ، داشته ها وشرایطی دارد که اختصاص به خود او دارد ، که حتی نزدیکترین افراد نسبت به او در آنها سهمی ندارند که به آنها "حریم خصوصی" می گوییم ، و این خودِ افراد هستند که به برخی از افراد اجازه می دهند که وارد حریم خصوصی آنان شوند و اگر چنین اجازه ای نباشد ، چنین حقی نخواهد بود مگر در مواردی استثنایی ، حال اگر کسی بدون چنین اجازه ای وارد حریم خصوصی دیگران شود ، این کاری نا بجا وغیر اخلاقی خواهد بود که برخی به آن عادت کرده اند ، نمونه ی آن را در مکان های عمومی می توان مشاهده نمود که برخی از افراد تمایل دارند به تلفن همراه دیگران ومحتوای آن نگاه کنند و به اصطلاح سَرَک می کشند ، که اینکار نمونه ی کوچکی از نادیده گرفتن حریم خصوصی دیگران است ، یا برخی عادت کرده اند که وقتی از کنار خانه ای در خیابان یا محل سکونت خود عبور می کنند که درب آن باز است ، بدون اجازه به درون خانه نگاه می کنند که باز ، رفتاری غیر اخلاقی خواهد بود .