49-آیا قهرکردن با دیگران کاری غیراخلاقی است ؟

پاسخ :

• قهر کردن رفتاری است که افراد  بر اثر خدشه دار شدن روابط اجتماعی بین خود ، تصمیم به ترک گفتگو با یکدیگر نموده و از همدیگر فاصله می گیرند ، و از آنجایی که در آیین اسلام ، توصیه به پیوند و پیوستن افراد جامعه با یکدیگر شده است ، قهر کردن رفتاری مطلوب و اخلاقی به شمار نمی آید ، به خصوص اگر به صورت عادت در برخی افراد درآمده و به ویژه اگردر بین اعضای خانواده و بین دوستان باشد ، گرچه همواره مواردی به وجود می آید که جنبه ی تربیتی و تنبیهی داشته و بر اثر آن لازم است ، رفتارِ ناشایست فردی را با قهرکردن با او تغییر داد ولی باید توجّه داشت ، این عمل نباید طولانی مدّت و به صورت عادت درآید. (1)

-----------------------

1-در روایت وارد شده است که قهر کردن نباید بیش از سه روز باشد (مستدرک الوسائل ج 9 ص 98)

48-آیا در برابر بدی دیگران ، باید به آنان خوبی نمود ؟

پاسخ :

• خوبی کردن و نیکوکاری ، عملی اخلاقی و پسندیده است که بسیار به آن توصیه و سفارش شده است ، و اگراین خوبی باعث شود که فردی که به انسان بدی نموده ، از رفتار خود شرمنده شود و از رفتار ناپسند خود دست بردارد ، می توان گفت خوبی کردن در مقابل بدی دیگران ، نمونه ای از اخلاق عالی و انسانی است و با اینکارحس انتقام جویی و کینه جویی در انسان ها فرو کش خواهد نمود و بسیاری از دعواها ونزاع ها در جامعه کاهش پیدا می کند ، نمونه ی این اخلاق والا و انسانی را در سیره ی پیامبرصلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام می توان مشاهده نمود که در برابر رفتارناپسند دیگران به آنان نیکی می نموده و از این طریق دشمنان خویش را تبدیل به دوست می نمودند ،  رسولخدا صلی الله علیه و آله فرمودند : بر شما باد به رعایت مکارم اخلاقی که خداوند من را با این هدف مبعوث نموده است ، که از جمله ی آنها این است که : کسی را که به انسان ستم کرده عفو نماید و به کسی که او را محروم نموده ، عطا کند ، و با کسی که با او قطع رابطه نموده بپیوندد ، و به عیادت کسی رود که به عیادت او نیامده است (1) البته باید توجّه داشت ، همواره کسانی هستند که ممکن است از خوبی انسان نسبت به آنان سوء استفاده نمایند و به رفتار ناشایست خود ادامه دهند ، که در اینصورت می توان به طرز شایسته ی دیگری با آنان روبرو گردید .

----------------------

1-قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَلَیْکُمْ بِمَکَارِمِ الْأَخْلَاقِ فَإِنَّ رَبِّی بَعَثَنِی بِهَا وَ إِنَّ مِنْ مَکَارِمِ الْأَخْلَاقِ أَنْ یَعْفُوَ الرَّجُلُ عَمَّنْ ظَلَمَهُ وَ یُعْطِیَ مَنْ حَرَمَهُ وَ یَصِلَ مَنْ قَطَعَهُ وَ أَنْ یَعُودَ مَنْ لَا یَعُودُهُ (وسائل‏ الشیعة    ج 12   ص  173)

47-آیا با دعا کردن اخلاق بد و ناپسند تغییر می کند ؟

پاسخ :

• همانگونه که گفته شد ، انسان به علت محدودیت های فراوانی که دارد ، به تنهایی نمی تواند به تمام خواسته های خود برسد ، لذا از خداوند برای رسیدن به مقاصد خود یاری می طلبد ، به تعبیر دیگر انسان همانگونه که دارای توانایی و استعداد هایِ خدا دادی است که برای دست یابی به اهداف خود در زندگی از آنها بهره می برد ، در کنار آن از خداوند نیز در قالب دعا یاری می طلبد ، در نتیجه همانگونه که انسان مأمور به کار وتلاش است ، مأمور به دعا و در خواست از خداوند نیز هست و این دو در کنار هم است واز یکدیگر جدا نیست .
• در باب اخلاق نیز این موضوع صدق می کند ، به این معنا که انسان تلاش می کند که اخلاق ناپسند خود را اصلاح نماید و توفیق اینکار را نیز از خداوند می خواهد ، نمونه این موضوع را می توان در دعای مکارم الاخلاق در صحیفه ی سجادیه مشاهده نمود : «بار خدایا، درود بفرست بر محمد و خاندانش و رستگارى بخش مرا تا کسى را که با من ناراستى کند به اخلاص پاسخ دهم و کسى را که از من دورى گزیند به نیکویى جزا دهم و کسى را که مرا محروم مى‏دارد به بذل و احسان بنوازم و با آن کس که رشته مودت بریده است بپیوندم و کسى را که از من به بدى یاد کرده به نیکى یاد کنم و خوبى را سپاس گویم و از بدى چشم فرو بندم. » (1)

--------------------

1- ترجمه ‏صحیفه‏ سجادیه(آیتى) ص :  130

 46-آیا برای اصلاح اخلاقِ ناپسند ، نیازی به دعا کردن می باشد ؟

پاسخ :

انسان موجودی است که توانایی های او محدود است و بدون کمک ویاری ، نمی تواند به تمام خواسته های خود رسیده و نیازهای خویش را تأمین نماید ، از سوی دیگر هدف غائی از اخلاق ، رسیدن به کمال و قُرب الهی می باشد و در این راستا انسانی که به خداوند ایمان دارد ، خداوند را منبع علم وقدرت  دانسته و خود را بی نیاز از این منبع نمی داند ، و معتقد است تنها با تکیه به توانایی های محدود خویش نمی تواند به اهداف خود دست یابد ، لذا با در خواست از خداوند از او یاری طلبیده و تلاش می کند از این راه ، موانع رسیدن به اخلاق پسندیده را برطرف نماید ، نمونه ی این موضوع را می توان در دعاهایی که از پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام وارد شده مشاهده نمود ، به عنوان نمونه : پیامبر صلی الله علیه وآله در دعا می فرمودند : خداوندا ، خِلقت و خُلق و خوی مرا نیکو گردان (1) و یا می فرمودند : خداوندا مرا از اخلاق زشت دور گردان .(2)

-----------------------

1- علم الیقین (فیض کاشانی) ج1 ص 585

2- همان