همگام با قرآن

صفات بندگان شایسته

وَ الَّذینَ یَبیتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّداً وَ قِیاماً

(و بندگان خدای بخشنده ،کسانی هستند که)

 شب را در حال رکوع وسجود به روز می رسانند

(فرقان/64)

سوم : شب زنده داری

• انسان مؤمن به خاطر أنس وعلاقه ای که به ارتباط و راز ونیاز با خداوند دارد ، تنها به مقدار واجب از عبادت اکتفا نکرده و در دل شب که اکثر مردم به خواب واستراحت پرداخته اند ، از بستر خود بر می خیزد و به دعا ، تلاوت و نماز مشغول می شود و از این طریق به نیاز خود به ارتباط و نیایش با پروردگار خویش پاسخ می دهد ، انسان مؤمن ضمن اینکه به این نیاز معنوی خود توجّه می کند ، از عبادت خداوند در دل شب لذت ِمعنوی خاصی را تجربه می کند که از راه دیگر برای او قابل دست یابی نمی باشد ، از این رو خداوند این ویژگی بندگان شایسته را در قرآن باز گو می کند تا الگویی برای سایر مؤمنانی باشد که بخواهند مسیر آنان را بپیمایند و به فضیلت آنان نائل گردند .

• از سوی دیگر کسبِ معنویت پشتوانه ا ی مطمئن ومستحکم برای انسان خواهد بود که در ناملایمات و ناکامی های روزگار، بتواند تکیه گاه او و منبعی برای انگیزش و حرکت و امید در زندگی او باشد ، این معنویت را می توان از طریق عبادت و به خصوص نمازی که در دل شب بجا آورده می شود ، بدست آورد و همواره از آثار و برکات آن در زندگی بهره مند گردید ،  علاوه بر اینکه عبادت در دل شب جایگاه معنوی انسان را نزد خداوند افزوده و مقام او را در پیشگاه خداوند بالا می برد ، امام صادق علیه السلام می فرمایند :" شرافت و بزرگی مؤمن در نمازی است که در دل شب بجا می آورد" (1)

• از این رو  عالمان به آیه (64 فرقان) به عنوان آیاتی که دلالت بر نماز شب (2) می کند ، استدلال نموده اند (3) لذا کسانی که می خواهند در زمره ی "عباد الرحمن" در آیند ، لازم است به برنامه ی سحر خیزی و عبادت در دل شب توجّه کافی نموده و حداقل پاسی از شب را برخاسته و به این برنامه عمل نمایند و باید توجّه داشت انجام عبادت به ویژه نماز شب لطافت روحی وصفای معنوی خاصی به انسان می بخشد و زمین دل او را برای پذیرش رفتار های مثبت اخلاقی فراهم می کند که نباید از این ظرفیت معنوی وتاثیرآن بر روح آدمی غفلت ورزید .

پرسش : چرا از جمله ویژگی های بندگان شایسته به عبادت آنان در دل شب اشاره شده است ؟

پاسخ : عبادت در نیمه ی شب هر چند از جمله ی اعمال واجب نمی باشد و به عنوان یک عمل مستحبی مطرح می شود ولی در عین حال موجب صفای معنوی و لطافت روحی انسان خواهد شد و زمینه ای درونی برای کسب فضائل اخلاقی را در انسان ایجاد می نماید ، از این رو در زمره ی ویژگی های بندگان شایسته ذکر گردیده است .

----------------------------------

1-تفسیر نورالثقلین ج5 ص 337

2-نماز شب از جمله ی نماز های مستحبی می باشد که ثواب و فضیلتِ بسیاری برای آن ذکر نموده اند و مداومت بر انجام آن ، آثار وبرکات مادی ومعنویِ فراوانی را برای نماز گزار در بر خواهد داشت ، این نماز یازده رکعت می باشد که وقت بجا آوردن آن از نیمه شب شرعی تا از اذان صبح می باشد ، از این یازده رکعت ؛  هشت رکعت آن را به نیت نافله ی شب ، دو رکعت از آن به نیت نماز شفع و یک رکعت آن را به نیت نماز وتر بجا می آورند

3-بحار الانوار ج 84 ص 118