امام علی علیه السلام

جبران آنچه با سکوت از دست می دهی آسانتر(و کمتر) ازجبران آن چیزی است که با حرف زدن از دست می دهی (زیرا) نگهداری آنچه در ظرف است با محکم بستن دریچه ی آن امکان پذیر است

وَ تَلَافِیک مَا فَرَطَ مِنْ صَمْتِکَ أَیْسَرُ مِنْ إِدْرَاکِکَ مَا فَاتَ مِنْ مَنْطِقِکَ وَ حِفْظُ مَا فِی الْوِعَاءِ بِشَدِّ الْوِکَاء

نهج البلاغه

• زبان وسخن نقش مهمی در روابط اجتماعی ومعاشرت انسان با دیگران دارد ، و از طریق سخن گفتن است که انسان افکار ومقاصد خود را به دیگران انتقال داده و سخنان انسان به هر گونه ای که باشد منشأ قضاوت دیگران خواهد بود ، اگر انسان سنجیده و خوب سخن بگوید قضاوت دیگران قضاوت خوبی خواهد بود و اگر نسنجیده و نابجا سخن گوید ، دیگران در باره ی او قضاوتی خوبی نخواهند داشت .
• از طرفی ، هر فرد که جایگاه اجتماعی بالاتری دارد ، نیاز بیشتری به سنجیده گویی خواهد داشت ، چه بسا انسان در جایگاه خود سخنی بگوید که جنگ ونزاعی ایجاد شود و گاه سخنی بگوید و جلوی یک فتنه و جنگی را بگیرد ، سخنی بگوید و نا آرامی را به آرامش تبدیل کند و یا حرفی بزند آرامش را از دیگران سلب نماید ، از سوی دیگر ، اگر در مفهوم سخن توسعه دهیم و آن را شامل هر نوع بیانی بدانیم ، گاه پیام مکتوب انسان در فضای مجازی نیز با توجه به سرعت انتشار و وسعتی را که فرا می گیرد ، همان نقش زبان را ایفا می کند .
• در هر صورت تا انسان سخن نگفته باشد ، عیب و هنرش نهفته باشد ، ولی وقتی سخن گفت عیب و هنرش آشکار می گردد در آن صورت ، اگر عیبی از او آشکار شود به این سادگی جبران نپذیرد ولی اگر با سکوت تقصیری از او سر زد می تواند سخن بگوید و آن را جبران نماید لذا با سکوت انسان سالم تر خواهد ماند . البته مخفی نماند که در جایی که انسان وظیفه دارد چیزی را بگوید و نگوید او هم تقصیرکرده است ، امّا تأکید این روایت بر فکر کردن و سنجیده سخن گفتن است .  

پرسش : تفاوت سکوت ، در جبران آنچه با نگفتن ، از دست می رود  با سخن  ، در آنچه با گفتن ، از دست می رود ، چیست ؟

پاسخ :اگر انسان با ساکت بودن چیزی را از دست بدهد جبرانش با توضیح دادن قابل ترمیم است ولی اگر چیزی را نسنجیده به زبان جاری کند ، جبران کردن آن دشوار وگاه امکان پذیر نمی باشد