دعای هشتم صحیفه سجادیه

اللّهُمَّ انّى اعُوذُ بِکَ مِنْ هَیَجانِ الْحِرْص

خدایا من از طغیان حرص به تو پناه می برم

(1)

حریص مباش !

• در  این بخش از دعا ، از طغیان و غلبه ی حرص ، به خداوند پناه برده می شود ،  و در این نیایش ضمن اینکه از یک صفت ناپسند اخلاقی سخن گفته شده ، در کنار آن با پناه بردن به خداوند برای دور بودن از چنین حالتی ، از خداوند یاری طلبیده شده است ، به بیان دیگر انسان به تنهایی و با تکیه به توانایی های خود ، نمی تواند از اخلاق ناپسند پرهیز نماید و لازم است از کسی که تمام هستی و توانایی های خود ، از جانب اوست ، استمداد طلبد ، علاوه بر اینکه وقتی از پناه بردن سخن گفته می شود ، به این معنا است که انسان می خواهد در برابر آسیب ها و تهدید ها ، خودش را در جای مطمئن و امنی قرار دهد ، و این موضوع ( پناهندگی)  اشاره به محدودیت ها و ضعف های انسان نیز دارد .

• واژه ی حرص دلالت بر نوعی اصرار و پافشاری  برکاری را دارد ، این اصرار گاهی نسبت به عمل خیری است ، و گاه این پافشاری نسبت به عمل ناپسندی می باشد ، مثلاً در روایت گفته شده اگر کسی از کار زشت خود توبه می کند ، برای جبران آن ، بر انجام کار خیر ، اصرار و حرص بورزد (1) و یا اینکه در قرآن کریم ، یکی از صفات پیامبر صلی الله علیه و آله را «حریصٌ عَلیکُم» ذکر می کند ، یعنی پیامبر(ص) بر ایمان آوردن مردم اصرار و پافشاری می ورزید (2) با توجّه به آنچه گفته شد ، حرص نسبت به هر چیزی که انسان را از فضائل اخلاقی دور کند ، مذموم و ناپسند شمرده شده است ، مانند حرص ورزیدن در گرد آوری مادیات ، امام علی علیه السلام فرمودند : بر حذر باش از حرص و آز ، چون آن سرآمد هر پستی ، و ریشه ی هر رذیلت ( اخلاقی) است (3)

• صفت حرص اگر در انسانی تحقق پیدا کند ،  یکی از لغزش گاه های مهم و عواملی خواهد بود که او را به سوی گناهان و خطاهای دیگر سوق داده و چه بسا موجب هلاکت مادی و معنوی او نیز باشد امام علی علیه السلام می فرمایند :  با حرص زیاد ، اخلاق زشت گردد (4) ، حتی این حرص و طمع اگر در خانواده ای راه پیدا کند ، زمینه دور شدن خانواده از ارزش های معنوی و اخلاقی را فراهم نموده و آنان را نسبت به ادای حقوق و وظایفی که نسبت به دیگر اعضای خانواده دارد ، باز خواهد داشت .

    -------------------------

1-... وَ الْحِرْصُ عَلَى الْخَیْر (بحار الأنوار    ج‏1  ص  120  )

2-توبه/128(إرشاد الأذهان إلى تفسیر القرآن     ص    212    )

3-إیاک و الشره فإنه رأس کل دنیة و أس کل رذیلة(غرر الحکم ص 296)

4- بالشره تشان الأخلاق (غرر الحکم ص 296)