56-رعایت حقّ تقدّم چه نقشی در زندگی اجتماعی دارد ؟

پاسخ :

• در زندگی اجتماعی به دلایل مختلف عرفی ، اخلاقی ، دینی یا قانونی ، برخی افراد از رجحان و مزیتی نسبت به دیگران برخوردارند که در اصطلاح به آن حق تقّدم گفته می شود ، مثلاً افراد بیمار، یا معلول و کهنسال در توجّه به نیازهایشان نسبت به افراد سالم و جوان اولویت دارند ، یا افرادی که از نظر مالی در فقر شدید به سر می برند ، در رسیدگی و تأمین احتیاجشان نسبت به کسانی که در حد متوسط هستند ، رجحان دارند ، یا کودکان در توجّه به نیازهایشان نسبت به بزرگسالان در اولویت هستند ، حتی در قوانین راهنمایی و رانندگی و عبور و مرور برای برخی از وسایل نقلیه نسبت به برخی دیگر ، حق تقدّمی را تعریف کرده اند ، و این ضرب المثل که گفته می شود :"چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است " از این همین جا ناشی شده که رسیدگی به حال خانواده و نزدیکان و تأمین احتیاجات آنان نسبت به دیگران رجحان دارد و به تعبیر دیگر ، این عبارت ، توضیحی برای حق تقدّم می باشد. و بطور کلی رعایت حق تقّدم ، توجّه به اولویّت ها را در زندگی اجتماعی در دستور کار قرار داده ، و حقوق کسانی را که نیاز بیشتری به کمک دارند مورد توجّه قرار می دهد . حتی در باب انفاق و بخشش ، اگر مادر و پدر ، یا خواهر و برادر و خویشاوندان انسان ، نیازمند باشند بر دیگران مقدّم می باشند (1)

  --------------------------

  1-عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: الْیَدُ الْعُلْیَا خَیْرٌ مِنَ الْیَدِ السُّفْلَى ابْدَأْ بِمَنْ تَعُولُ أُمَّکَ وَ أَبَاکَ وَ أُخْتَکَ وَ أَخَاکَ ثُمَّ أَدْنَاکَ فَأَدْنَاکَ‌  (مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل؛ ج‌7، ص: 240)