امام علی علیه السلام

عقل فرمانده لشگر خدایِ رحمان است و هوا وهوس فرمانده لشگر شیطان است ، و هر کدام نفسِ انسانی را به سوی خود ، جذب می کنند ، در این میان هر کدام غلبه نمود ، انسان در سوی او قرار خواهد گرفت

العقل صاحب جیش الرّحمن و الهوى قائد جیش الشّیطان و النّفس متجاذبة بینهما فأیّهما غلب کانت فى حیّزه

غررالحکم

• در وجود انسان هم عقل و اندیشه است و هم تمایلات نفسانی ، و هر کدام به اقتضاء خود ، انسان را در مسیری خاص قرار می دهد
• عقل چون محاسبه گر می باشد و مراعات سود و زیان را دارد ، انسان را از آنچه ضرر دارد باز داشته و به آنچه سودمند است تشویق می کند ، هوا و هوس چون لذّت طلب است و به لذّت و سود آنی توجّه دارد به ضررهایی که ممکن است در آینده متوجّه انسان گردد ، نگاهی نمی کند و انسان را تشویق به رفتن به سوی خواسته های دل می نماید
• هر انسانی بر اساسِ طرز فکر، تربیت و فرهنگی که دارد ، یکی از این دو را ترجیح داده به سوی آن حرکت می کند ، و از آنجایی که غالب افراد ، سود آنی را بر زیان هایی که در آینده گریبانگیر انسان می شود ، ترجیح می دهند ، زمینه برای رفتن در مسیر شیطانی آماده تر خواهد بود