دعای حضرت مهدی علیه السلام (13)

در کتاب های دعا ، نیایشی کوتاه از حضرت مهدی علیه السلام نقل شده که دارای مضامین اخلاقی برای اصناف و گروه های مختلف است ، که در اینجا برای آشنایی با این دعا ، به اختصار ، توضیحاتی در مورد فرازهای آن ذکر شده است .

وَ عَلَى الْمُتَعَلِّمِینَ بِالْجُهْدِ وَ الرَّغْبَةِ

(خدایا) به دانش طلبان (و دانشجویان) تلاش و اشتیاق ( کسب علم) عنایت فرما

اشتیاق کسب دانش

• پس از اینکه در فراز قبل از ویژگی عالمان و دانشمندان سخن به میان آمد در اینجا به درخواست دو چیز مهم از خداوند برای طالبان دانش اشاره شده است ، نخستین موضوع : تلاش ، کوشش و همّت برای تحصیل علم و دانش است ، زیرا انسان برای رسیدن به هر هدفی نیازمند تلاش و استقامت در راه دست یابی به آن است و اینکه انسان تصوّر کند بدون زحمت ، صاحب علم و تخصّص می شود ، پنداری بیش نیست و همانگونه که گفته شده نابرده رنج گنج میسّر نمی شود و چه بسا افرادی که در مسیر کسب علم وارد شده ولی به علت تلاش اندک ، به هدف مطلوبی از تحصیل علم دست نیافته اند ، البته باید توجّه داشت که امروزه اخذ مدرک تحصیلی لزوماً به معنای بهره مندی از تجربه و دانش کافی نیست زیرا هستند کسانی که به دلایل مختلف ، مدرکی اخذ نموده ولی تجربه و مهارت و تخصص لازم در زمینه مورد نظر را ندارند .

• دومین موضوع در دعا : در خواست رغبت و شوق در راه کسب علم و دانش است ، رغبت که یک میل و انگیزش درونی برای رسیدن به مقصود است یک عامل و موتور محرک برای رسیدن به هدف محسوب می شود و اگر رغبت برای انجام کار وجود نداشته باشد هر چند که شرایط بیرونی مساعد باشد ، ماشینِ وجود انسان برای رسیدن به مقصود به خوبی حرکت نخواهد کرد ، امروزه گاه مشاهده می شود که به علت شرایط نامساعد اجتماعی ، دانشجویان انگیزه و رغبت چندانی برای کسب علم و دانش از خود نشان نمی دهند و شاید این امر بر اثر دخالت انگیزه های مادی در مسیر کسب علم و دانش به وجود آمده باشد .

• امام علی علیه السلام می فرمایند : دو گرسنه هستند که سیر نمی شوند : جوینده ی دانش و جوینده ی مال (1) به تعبیر دیگر ، علم و مال برای دو گروه جذابیت دارد ، علم برای طالب دانش و مال برای جوینده ی مال ،  البته باید توجه داشت که رغبت و اشتیاق برای کسب علم و افزایش آن یک امر مطلوب است لذا در قرآن خداوند به پیامبر صلی الله علیه وآله می فرمایند : «وَ قُلْ رَبِّ زِدْنِی عِلْماً » : بگو پروردگار من ، علم من را افزایش بده (2) ولی اشتیاق برای افزایشِ مال بدونِ هیچ هدف و غرضِ عقلایی و الهی امری نا مطلوب می باشد .

خلاصه :تلاش و رغبت برای جویندگان دانش ، دو عامل مهم در مسیر کسب علم و دانش است و بدون آنها قافله ی علم و دانش به سر منزل مقصود نخواهد رسید ، و از سوی دیگر شوق و رغبت یک عامل درونی برای تلاش انسان به سوی قله های علم و دانش باشد .

پرسش : چرا برخی از طالبان دانش ، رغبت لازم برای کسب علم و دانش ندارند؟

پاسخ :این امر مرهون عوامل فردی و اجتماعی می باشد ، مثلاً شرایط نامطلوب اجتماعی برای ادامه فعالیت و خدمت در رشته ای تحصیلی از عوامل اجتماعی و نداشتن علاقه به رشته ای تحصیلی از عوامل فردی برای نبود شوق و انگیزه برای کسب علم و دانش می باشد .

-------------------

1-مَنْهُومَانِ لَا یَشْبَعَانِ طَالِبُ عِلْمٍ وَ طَالِبُ دُنْیَا (نهج‏البلاغة(صبحی‏ الصالح)، صفحه‏ى 556)

2-(طه/114)