امام علی علیه السلام

آفت خود سازی ، چیره شدن عادت (های ناپسند) بر انسان است

آفة الریاضة غلبة العادة

غررالحکم

• عادت ها صرف نظر از اینکه عادتِ خوبی یا بدی باشند ، پدیده ای هستند که به تدریج و در طول زمان شکل می گیرند ، بنا براین هیچ عادتی یکباره و آنی برای انسان به وجود نمی آید ، در نقطه ی عکس نیز کنار گذاشتن یک عادت هم نیازمند گذشت زمان و به صورت ِتدریجی می باشد ، و به ندرت پیش می آید عادتی را یکباره ترک نمود (گرچه غیر ممکن نمی باشد)
• از سوی دیگرآنچه را باید کنار گذاشت عادت های بد ،غلط و ناپسند است ، نه عادت های خوب ، مفید و پسندیده ، حال اگر کسی قصد خود سازی و اصلاح رفتارِ نادرستی را داشته باشد و بخواهد در این راه با ریاضت و تحمّل سختی ، ویژگیِ ناپسندی را در خود تغییر دهد ، عادت های ناپسند که در رفتار انسان و درون او نهادینه شده مانعی برای این خود سازی محسوب می شود
• به عنوان مثال ؛ کسیکه به گفتن حرف های زشت و ناپسند ، عادت کرده و بخواهد آن را یکباره کنار بگذارد ، به این سادگی امکان پذیر نیست بلکه باید در یک بازه ی زمانی ، این کار را به سرانجام رساند ، و هر بار که بر اثر غلبه ی عادت ، حرف زشتی بر زبانش جاری می شود ، لازم است خود را سرزنش نموده و گاه تنبیه ِ مناسبی برای خود در نظر گیرد ، تا به مرور زمان بتواند این عادت زشت را ترک نماید