دعای حضرت مهدی علیه السلام(9)

در کتاب های دعا ، نیایشی کوتاه از حضرت مهدی علیه السلام نقل شده که دارای مضامین اخلاقی برای اصناف و گروه های مختلف است ، که در اینجا برای آشنایی با این دعا ، به اختصار ، توضیحاتی در مورد فرازهای آن ذکر شده است

وَ اکْفُفْ أَیْدِیَنَا عَنِ الظُّلْمِ وَ السِّرْقَةِ

و دست های ما را از ظلم و ستم و سرقت باز دار

پرهیز از ستم به مردم

• در این بخش از دعا از خداوند در خواست شده که دست های ما را از آلوده شدن  به دو چیز باز دارد : 1-ظلم کردن به دیگران ، 2- دزدی وسرقت ؛ مقصود از ظلم کردن شامل هر نوع اجحاف ، زورگویی ، تعدّی و تجاوز و سلب حقوق دیگران می شود که مصادیق بسیاری می تواند داشته باشد ، ومقصود از دزدی ، ربودن و استفاده از اموالِ دیگران بدون اجازه و رضایت صاحب مال است ، سرقت اموال دیگران هرچند خود نیز یکی از مصادیق ظلم وستم می باشد ولی ذکر آن به خصوص در دعا ، اشاره به اهمیتِ پرهیز از دست درازی به اموال دیگران  دارد .

• در خطبه ای که حضرت فاطمه علیه السلام ایراد نموده اند به حکمت برخی از واجبات و محرمات اشاره فرمودند ، در مورد دلیل پرهیز از دزدی و سرقت فرمودند : اینکار برای حفظ عفّت افراد جامعه وضع شده است (1) ، و مقصود از عفت در اینجا باز ایستادن انسان از حرام است (2) به تعبیردیگر عفّت داشتن به معنای پیدا شدن حالت پرهیز از حرام در وجود انسان می باشد .

• اینکه در دعا از خداوند خواسته شده که دست های ما را از ظلم وسرقت باز دارد به این معنا نیست که انسان با سایر اعضای خودش ظلمی نمی کند بلکه به این علت است که انسان بیشتر کارها را با دست خود انجام می دهد ، زیرا ممکن است انسان با زبان و سخنانی که می گوید به کسی ستم کند و یا     با زبان خود از ستمگری حمایت نماید ، علاوه بر اینکه  وقتی از خداوند می خواهیم دست های ما را از ظلم و ستم باز دارد به این معنا نیست که ما قصد ستم به دیگران داشته باشیم بعد از خداوند بخواهیم ، خداوند جلوی قصد ما را بگیرد بلکه به این معنا است که به ما معرفتی ببخشد که از ستم کردن پرهیز نماییم .

• از سوی دیگر برای فاصله گرفتن از ستمگری ودست درازی به اموال دیگران ، مطالعه در آثار و پیامدهای مادی ومعنوی ، و دنیوی و اخروی این دو رذیله ی اخلاقی  و تأمّل در عاقبت کسانی که به دیگران ظلم وستم روا می داشته اند  ،  می تواند جنبه ی باز دارنده برای انسان داشته باشد .

خلاصه :وقتی از خداوند خواسته می شود انسان را از ظلم وسرقت باز دارد به معنای ایجاد یک مانع مادی برای جلوگیری انسان ازستم وسرقت نیست بلکه به معنای دادن توفیق تقوا و پرهیزکاری و نیز به معنای توفیق شناخت قبح وزشتیِ رذائلِ اخلاقی چون ظلم وسرقت است .

پرسش : ظلم وسرقت ، جزء کدامیک از رذائل اخلاقی محسوب می شود ؟

پاسخ : ستم به دیگران وسرقت اموال آنان ، جزء اخلاق ناپسندی است که جنبه ی اجتماعی داشته و مصداق تجاوز به حقوق دیگران است (حق الناس)

--------------------

  1-وَ تَرْکَ السَّرِقَةِ إِیجَاباً لِلْعِفَّةِ(من‏ لایحضره ‏الفقیه   ج  3  ص   567 )

2-کتاب‏ العین ج : 1  ص :  92