12-درچه زمانی مسلمانان اجازه یافتند در برابر ظلم و ستمِ کفّار و مشرکین از خود دفاع نمایند ؟

پاسخ :

در طول سیزده سالی که مسلمانان در مکه بسر می بردند تعداد آنان اندک و قدرت و شوکتی نداشتند از این رو مشرکین مکه از هر نوع آزار و اذیتی نسبت به مسلمانان کوتاهی نمی کردند ، مسلمانان از این وضعیت ناراحت بوده و همواره به نزد پیامبر صلی الله علیه و آله شکایت می بردند و پیامبر(ص) در آن زمان آنان را به صبر و شکیبایی توصیه و سفارش می نمود و می فرمود : من در حال حاضر مأمور به جهاد نیستم ، تا اینکه مسلمانان به مدینه هجرت کردند و در آنجا قدرت و شوکتی پیدا نمودند ، در آن زمان بود که آیه ی 39 سوره حج نازل شد (1) و به آنان اجازه داد که از خود به دفاع بپردازند ، و آنگونه که گفته شده این اولین آیه ای است که نازل شده و به مسلمانان اجازه جهاد داده شده است ، و در آیه ی شریفه علت این اجازه را به این خاطر می داند که مشرکین بر مسلمین تعدّی و تجاوز نموده و از روی ستم آنان را از سرزمینشان اخراج نموده اند و خداوند نیز در همین آیه وعده نصرت و پیروزی به مسلمانان می دهد . (2)

------------------

1-أُذِنَ لِلَّذینَ یُقاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَ إِنَّ اللَّهَ عَلى‏ نَصْرِهِمْ لَقَدیرٌ : به مسلمانان بخاطر ظلمی که به آنان شده ، اجازه جهاد داده می شود و خداوند بر یاری آنان توانا است

2-تفسیر الکاشف، ج‏5، ص: 333

11-آیا اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله ، موجب آزار آن حضرت را فراهم می نمودند ؟

پاسخ :

از آیات قرآن کریم استفاده می شود که برخی از اصحاب پیامبر(ص) باعث آزار ایشان می شدند ، لذا در قرآن کریم ، آنان را از انجام اینکار نهی نموده است ، در سوره ی احزاب آیه ی 69 به مؤمنین هشدار می دهد مانند اصحاب حضرت موسی(ع) نباشید که پیامبر خویش را آزار می دادند ، و خداوند در سوره ی احزاب آیه ی 57  می فرماید : کسانی که خدا و پیامبر(ص) را می آزارند ، خداوند آنان را در دنیا و آخرت از رحمت خود طرد می کند (1) و برای آنان عذاب خوار کننده ای آماده نموده است ، و با توجّه به سخن پیامبر(ص) که در مورد حضرت زهرا علیها السلام فرمودند ، هر کس ایشان را آزار دهد ، پیامبر(ص) را آزار داده است ، لذا کسانی که پس از رحلت رسول خدا (ص) باعث آزار دختر ایشان شدند ، طبق آیه ی 57 سوره ی احزاب از رحمت خداوند در دنیا و آخرت به دور خواهند بود (2)

--------------------

1-دور شدن از رحمت الهی ، همان لعنت می باشد

2-رک : تفسیر روان جاوید، ج‏4، ص: 340

10-چرا به پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله ، اُمّی گفته می شود ؟

پاسخ : 

به پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله امّی گفته می شود چون امّت عرب نه می نوشتند و نه می خواندند و خداوند نیز در میان آنان پیامبری را فرستاد که نه می نوشت و نه می خواند و این ویژگی(که پیامبری امّی کتابی مانند قرآن بیاورد) یکی از معجزات آن حضرت به حساب می آید زیرا پیامبر(ص) کتاب خدا را با نظم خاصی که داشت برای آنها تلاوت می نمود و هیچگونه تغییری در آن ایجاد نکرده و الفاظ آن را تغییر نمی داد ، با اینکه وقتی یک سخنران ،کلامی را از پیش خود بیان نماید و پس از آن بخواهد دوباره آن را تکرارکند ، ( احتمال اینکه ) کم یا زیاد شود وجود خواهد داشت ، امّا خداوند قرآن کریم را بدون کم و کاست در ذهن پیامبر(ص) محفوظ داشت و پیامبر اسلام (ص) را در میان سایر پیامبران به این معجزه اختصاص داد و ممتاز گردانید و در این باره در قرآن کریم فرموده است : ( ای پیامبر(ص) !) شما پیش از نزول قرآن نه کتابی می خواندی و نه خطی می نگاشتی که اگر چنین بود ، اهل باطل در مورد ( وحی بودن قرآن) تردید می کردند (1)

-------------------------------------

1- وَ ما کُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ کِتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِیَمِینِکَ إِذاً لَارْتابَ الْمُبْطِلُونَ (عنکبوت/48) و رک : لسان العرب ج 12 ص 34

 9-حضرت محمد صلی الله علیه و آله در میان چه کسانی به پیامبری مبعوث گردید ؟

پاسخ :

همانگونه که در قرآن کریم مطرح شده است(1) ، خداوند پیامبر اسلام (ص) را در میان افراد اُمّی به پیامبری مبعوث ساخت و مقصود از اُمّی، عرب ها  بوده اند که غالب آنها قدرت بر خواندن و نوشتن نداشتند و پیامبر(ص) از میان چنین افرادی به پیامبری مبعوث گردید ، هر چند حضرت محمد(ص) تنها ، پیامبر عرب ها نبوده است بلکه پیامبر همه ی مردم جهان بوده است (2) علاوه بر اینکه خداوند هر پیامبری را که فرستاده است به زبان قوم و مردم خویش فرستاده ، تا وقتی دستورات الهی را برای آنان بیان می نموده آنان بفهمند و نیازی به مترجم نداشته باشند (3)

--------------------

1-جمعه/2

2-وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلاَّ کَافَّةً لِلنَّاسِ بَشیراً وَ نَذیراً وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَعْلَمُونَ(سبا/28) : ما تو را جز بشارت دهنده و بیم دهنده برای همه ی مردم نفرستادیم ولی بیشتر مردم نمی دانند

3-وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ بِلِسانِ قَوْمِهِ لِیُبَیِّنَ لَهُم‏ (ابراهیم/4) (مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏6، ص: 466)

 8-دوران فترت از نظر تاریخی به چه دورانی اطلاق می شود ؟

پاسخ :

به فاصله ی زمانی میان دو پیامبر الهی ، فترت گفته می شود ، مثلاً به فاصله ی میان حضرت عیسی علیه السلام و حضرت محمد صلی الله علیه و آله که ششصد سال طول کشیده ، زمان فترت گفته می شود که پیامبر دیگری هم برای مردم نیامده است (1) به این موضوع در قرآن و در آیه ی نوزدهم سوره ی مائده اشاره شده است (2) که خداوند به اهل کتاب ( یهودی و مسیحی ) خطاب می نماید که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در زمانی به نزد شما آمد که وحی الهی مدت زمان طولانی قطع شده بود و خداوند حضرت محمد صلی الله علیه و آله را به نزد مردم فرستاد تا معارف الهی را برای مردم بیان نماید (3) البته هرچند در این فاصله ی زمانی پیامبری نبوده است ولی حجّت الهی بوده ، چون هیچگاه زمین از حجّت خالی نمی باشد (4)

----------------------

1-گفته شده تا پیش از حضرت عیسی علیه السلام پیامبران بدون وقفه و پشت سر هم می آمده اند ( مجمع البحرین، ج‏3، ص: 434)

2-یا أَهْلَ الْکِتابِ قَدْ جاءَکُمْ رَسُولُنا یُبَیِّنُ لَکُمْ عَلى‏ فَتْرَةٍ مِنَ الرُّسُلِ أَنْ تَقُولُوا ما جاءَنا مِنْ بَشیرٍ وَ لا نَذیرٍ فَقَدْ جاءَکُمْ بَشیرٌ وَ نَذیرٌ وَ اللَّهُ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدیرٌ

3- الأصفى فی تفسیرالقرآن، ج‏1، ص: 268

4-تفسیر اثنا عشری، ج‏11، ص: 30

 7-پیامبرصلی الله علیه و آله چگونه به اصلاح و تربیت مردم ، همت گماشت ؟

پاسخ :

قرآن کریم یکی از وظایف پیامبراسلام (ص) را تزکیه و پاکسازی مردم ، معرفی می کند : (وَ یُزَکِّیهِم‏ ) (1) این پاکسازی آنگونه که مفسرین بیان کرده اند(2) ، پاک ساختن مردم از کفر و شرک ، اعتقادات فاسد و باطل و نیز پاکسازی از گناهان و آلودگی های اخلاقی می باشد ، پیامبر(ص) برای اصلاح عقائد شرک آلود آنان در ابتدا آنان را به توحید و خدا پرستی دعوت نمود ، همانگونه که نقل شده ؛ پیامبر(ص) در مکان های عمومی ( مانند بازار و مرکز خرید و فروش) به مردم می فرمود : بگویید هیچ خدایی جز الله نیست ، تا رستگار شوید ، و این در حالی بود که عموی پیامبر(ص) ابو لهب با سنگ به برادر زاده ی خویش می زد و او را دروغگو می نامید و از مردم می خواست که او را تصدیق نکنند (3) و در جهت اصلاح اخلاق مردم ؛ با رفتار و گفتار خویش مردم را به اخلاق نیک دعوت می نمود ، آنگونه که فرمود : من برای تکمیل مکارم اخلاقی مبعوث شده ام (4)

--------------------------

1-بقره/129

2-مقتنیات الدرر و ملتقطات الثمر، ج‏1، ص: 312

3-المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏20، ص: 386

4-المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏19، ص: 377

 6-آیا در قرآن کریم اشاره ای به موضوع جاهلیت شده است ؟

پاسخ :

جاهلیت به حالتی اطلاق می شود که عرب پیش از اسلام داشته اند از جهل به خداوند و رسول الهی و نادانی از شریعت (احکام و آموزه های) دینی ، و افتخار به پدران و پیشینیان ، و تکبّر و غروری که گرفتار آن بوده اند (1) درقرآن کریم این واژه چهار بار تکرار شده و هر کدام به گوشه ای از رفتار مردم در زمان جاهلیت اشاره دارد از جمله :

• گمان جاهلیت : به گمان آنان اشاره دارد که تصور می کردند ؛ خداوند ، رسول و فرستاده ی خود را یاری نخواهد کرد (2)

• حکم جاهلیت : به هر حکم ، غیر الهی اطلاق می شود ، که بر اساس جهل صادر شده نه بر اساس علم ( مانند یهودیان که اگر حکمی بر علیه قدرتمندان و اشراف بود اجرا نمی کردند ولی همان حکم را نسبت به ضعیفان جامعه اجرا می نمودند (3)

• تَبرُّج جاهلیت : در زمان جاهلیت ، زنان زینت های خود را برای مردان بیگانه آشکار می کردند (4)

• حمیّت جاهلیت : به نخوت و تکبّر مردم در زمان جاهلیت اشاره دارد که راضی نمی شدند از هیچکس اطاعت نمایند ( می گفتند چون پدران ما از پیامبر(ص) پیروی نکردند ، ما نیز از او پیروی نخواهیم نمود) (5)

-------------------

1-مجمع البحرین، ج‏5، ص: 345

2-(آل عمران/154) ، رک : إرشاد الأذهان إلى تفسیر القرآن، ص: 75

3-(مائده/50) ، رک : مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‏3، ص: 316

4-(احزاب/33) ، رک : الأصفى فی تفسیرالقرآن، ج‏2، ص: 991

5-(فتح/26) ، رک : تفسیر منهج الصادقین فی إلزام المخالفین، ج‏8، ص: 390

 5-چرا بعثت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله ، نعمتی بزرگ برای مؤمنین به شمار آمده است ؟

پاسخ :

بعثت که به معنای فرستادن و بر انگیختن می باشد ، در مورد پیامبران الهی (ع) و نیز پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله بکار برده می شود ، زیرا بر اساس آن خداوند پیامبران را به سوی مردم گسیل داشته است و پیام های خویش را به واسطه ی آنان به عموم مردم ابلاغ نموده است ، از سوی دیگر ما می دانیم که حضرت محمد صلی الله علیه و آله ، پیامبری برای همه ی مردم می باشد ولی در قرآن کریم بعثت پیامبر اسلام (ص) را نعمتی بزرگ برای اهل ایمان به شمار آورده (1) ، و علت آن این است که مؤمنین بیشتر از سایر مردم ، قدردان وجود پیامبر(ص) بوده و از ایشان بهره ی بیشتری می برند(2)

---------------------

1-آل عمران/164

2-تفسیر مجمع البیان ج2 ص 876

4-آیا امام علی علیه السلام ، نویسنده ی نامه های پیامبرصلی الله علیه و آله بوده است ؟

پاسخ :

با مراجعه به تاریخ ، مشاهده می کنیم که افراد متعددی در مناسبت های مختلف  و بنا بر درخواست پیامبر(ص)  به نگارش نامه های پیامبر(ص) اقدام می نموده اند(1) ، در میان نگارندگان نامه به نام حضرت علی علیه السلام نیز بر می خوریم که بنابر درخواست رسولخدا (ص) به نگارش نامه هایی اقدام نموده اند از جمله : متن صلح نامه ی حُدیبیه توسط ایشان به نگارش در آمده است (2) ،  دعایی ( برای محافظت) که به فرمان پیامبر(ص)  برای یکی از یاران خود به نام ابودُجانه انصاری توسط امام علی علیه السلام به نگارش درآمده است (3) ، و روایتی که در باره ایمان از رسول خدا (ص) صادر شده و توسط امام علی علیه السلام به نگارش در آمده  و متن آن چنین است : «به نام خداوند بخشنده مهربان ، ایمان آن است که در دل ها قرار یابد و اعمال انسان آن را تصدیق کند و اسلام آن است که : بر زبان جاری شود و با اسلام ازدواج روا شود » (4)

---------------------------

1-افرادی چون : حنظله بن ربیع (الإدارة فی عصر الرسول ص   ص 179 )  ،  معاویه(الإدارة فی عصر الرسول ص  179 ) ، زبیر بن عوام ( ثبت کننده ی صدقات پیامبر(ص) (إمتاع الأسماع    ج‏9   ص 380 ) ، ابی بن کعب ( اولین نویسنده پیامبر(ص) در غیر وحی ) (تاریخ تحقیقى اسلام ،ج‏2،ص:256)

2- فضائل الخمسة من الصحاح الستة ،ج‏2،ص:334

3-متن دعا چنین است : «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ جَعَلَ الظُّلُماتِ وَ النُّورَ ثُمَّ الَّذِینَ کَفَرُوا بِرَبِّهِمْ یَعْدِلُون‏

» بحار الأنوار    ج‏91   ص 220   

4-بسم الله الرحمن الرحیم الإیمان ما وقرته القلوب وصدقته الأعمال، والإسلام ما جرى به اللسان وحلت به المناکحة (مکاتیب الرسول(ص)    ج‏2  ص  164    )

 3-پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در نامه هایی که برای سران کشور های مختلف ارسال می نمود ، خویشتن را چگونه معرفی کرده است ؟

پاسخ :

هدف پیامبر(ص) از نامه نگاری با سران کشورها دعوت آنان به دین مبین اسلام بوده است ، و پیامبر(ص) ضمن آنکه آنان را به دین جدید دعوت می نمود ، خویشتن را به عنوان پیامبری که از جانب خداوند فرستاده شده است نیز به آنان معرفی می کرد لذا در متن نامه ها از پیامبر(ص)  با عنوان (رسول الله) تعبیر آورده شده است ، مثلا در نامه ای که به کسری (خسروپرویز) پادشاه ایران نگاشته شده آمده که این نامه از سوی محمد فرستاده خدا به کسری بزرگ فارس می باشد (1) که در این نامه هم نام پیامبر(ص) و هم مقام و جایگاه ایشان ذکر شده است ، در برخی از نامه ها ( مانند نامه به هرقل پادشاه روم) هم نام پیامبر(ص) و هم نام پدر ایشان آمده (2) بدون اینکه تعبیر رسول الله آورده شود(3) که در توجیه آن می توان گفت : لازم است نویسنده ی نامه ، هویت خویش را برای کسی که به او نامه نوشته می شود ، مشخص نماید ، لذا پیامبر(ص) هم نام خود و هم نام پدر خویش را ذکر نموده است ، علاوه بر اینکه در این مورد پیامبر(ص) بر جنبه ی بشری خویش نیز تأکید نموده که ما همانند سایر انسان ها هستیم که از پدری متولد شده ایم ، و مانند مسیحیت نمی باشیم که حضرت عیسی(ع) را به ناحق ، فرزند خداوند معرفی نمودند .

--------------------

1- بسم الله الرحمن الرحیم من محمد رسول الله إلى کسرى عظیم فارس‏(مکاتیب الرسول(ص) ،ج‏2،ص:316)

2-بسم الله الرحمن الرحیم: من محمد بن عبد الله إلى هرقل عظیم الروم‏(مکاتیب الرسول(ص) ،ج‏2،ص:390)

3-در توجیه نام نبردن از تعبیر (رسول الله) می توان گفت ، شاید برای مخاطب معلوم بوده که حضرت محمد(ص) فرستاده الهی است ، و یا پیکی که نامه را برده این موضوع را ذکر نموده باشد ، و یا اینکه از قراین موجود در نامه ، پیامبر بودن ایشان فهمیده می شده است .