دعای هشتم صحیفه سجادیه

اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... اسْتِکْبَارِ الطَّاعَةِ

خداوندا من از اینکه عبادت و اطاعت خود را بزرگ به شما آورم به تو پناه می برم

مدیونِ آفریدگار

همانگونه که انسان با اطاعت از دستورات خداوند به سعادت دنیا و آخرت راه پیدا می کند ، در کنار آن لازم است از هر آفتی که او را از این مسیر دور می کند پرهیز نماید ، یکی از این آفت ها ، بزرگ پنداشتن و بسیار دیدن اطاعت و عبادت خود است که زمینه غرور و خود پسندی را در وجود انسان پرورش می دهد ، که از رذائل اخلاقی به شمار می آید که با هدف عبادت که تواضع و فروتنی در برابر خداوند است منافات دارد.

انسانی که دچار خود بینی و خود پسندی شده است ، به مرور زمان دچار حالت طلبکارانه ای می شود که از خالق خویش که تمام هستی او از او می باشد نیز طلبکار خواهد بود ، در حالیکه انسان در برابر آفریننده خویش باید بدهکار بوده  و تلاش نماید ، حقِ نعمت های بیشماری را که خداوند به او ارزانی داشته با شکرگزاری و پاس داشتن از نعمت های الهی بجا آورد و در مسیر کسب رضای او قدم بردارد .

دعای هشتم صحیفه سجادیه

اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ... اسْتِصْغَارِ الْمَعْصِیَةِ  

خداوندا من از کوچک شمردن گناه به تو پناه می برم

کوچک شمردن گناه

همانگونه که در قرآن کریم مطرح شده ، هدف از آفرینش انسان عبادت و بندگی می باشد ، و برای دست یابی به این هدف ، پیروی از دستورات الهی مهمترین راه برای رسیدن به مقصود می باشد ، و در مقابل آن ، مخالفت با فرامین الهی انسان را از این هدف مقدس دور می سازد .

خداوند ، برای اینکه انسان در حالت مخالفت با خداوند که از گناه حاصل شده است باقی نماند ، انسان را به توبه و بازگشت از گناه توصیه نموده است ، تا بر اثر توبه ی از گناه ، روح او که از نافرمانی خداوند آلوده گشته پاک گردد و دوباره برای رشد و تعالی معنوی آماده گردد ، بنده ای که توبه کردن را به تأخیر می اندازد ، گناه در روح او رسوخ بیشتری پیدا نموده  و به همان میزان ، بازگشت از گناه برای او دشوارتر خواهد شد.

علاوه بر تاخیر در انجام توبه ، کوچک شمردن گناهی که از انسان سر زده نیز ، باعث آلوده ماندن روح آدمی خواهد شد ، بر خلاف فردی که اگر مرتکب گناهی شود آن را بزرگ می بیند ، و این بزرگ دیدن گناه ، انگیزه او را برای ترک و رها ساختن خود از نافرمانی خداوند می افزاید ، لذا در دعا مشاهده می گردد که انسان از اینکه گناه خود را کوچک شمارد به خداوند پناه برده می شود.

 دعای هشتم صحیفه سجادیه

اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ...  الْإِصْرَارِ عَلَى الْمَأْثَمِ

خداوندا من از پافشاری بر گناه به تو پناه می برم

پافشاری بر گناه

انسان هنگامیکه در معرض غضب یا شهوت قرار می گیرد ، ممکن است به گناه آلوده گردد ،  و چون نافرمانی کرده است از خداوند دور می شود ، امّا خداوند از لطف خود بنده گناهکار را به توبه و بازگشت از گناه تشویق نموده و می خواهد بنده دوباره به رحمت الهی بازگشت نماید ، امّا اگر انسان به گناه خویش اصرار ورزید و از توبه کردن سرباز زد ، فاصله ی او از خداوند بیشتر شده  و راه بازگشت برای او دشوارتر می گردد  و همچون کسی می ماند که در باتلاقی فرورفته که با دست و پا زدن در آن ، راه بیرون آمدن برای او سخت تر خواهد شد.

در روایات اصرار ورزیدن بر گناه را ضدّ توبه نامیده اند (1) ، چون توبه بازگشت و پشیمانی از گناه است و کسی که بر خطایِ خود پافشاری می کند ، در حقیقت نمی خواهد که از گناه بازگردد بلکه می خواهد در گناه بماند و توقف نماید ، حتی در روایت وارد شده است که اگر کسی گناه کوچکی انجام بدهد و بر آن اصرار ورزد ، آن گناه کوچک بزرگ می شود ، و اگر کسی گناه بزرگی انجام دهد و از خداوند آمرزش طلبد ، گناه بزرگ او پاک می شود (2) امام باقر علیه السلام در روایتی فرمودند : پافشاری بر گناه آن است که کسی گناه کند و از خداوند آمرزش نخواسته و انگیزه توبه نیز نداشته باشد (3)

----------------

1-الکافی   ج  1    ص 20

2- عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَا صَغِیرَةَ مَعَ الْإِصْرَارِ وَ لَا کَبِیرَةَ مَعَ الِاسْتِغْفَارِ (الکافی   ج  2    ص 288)

3-قَالَ الْإِصْرَارُ هُوَ أَنْ یُذْنِبَ الذَّنْبَ فَلَا یَسْتَغْفِرَ اللَّهَ وَ لَا یُحَدِّثَ نَفْسَهُ بِتَوْبَةٍ فَذَلِکَ الْإِصْرَارُ (همان)

دعای هشتم صحیفه سجادیه

اللَّهُمَّ إِنیِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ...  إِیثَارِ الْبَاطِلِ عَلَى الْحَقِ

خداوندا من از اینکه باطل را بر حق ترجیح دهم به تو پناه می برم

باطل را دنبال نکن !

انسان وقتی در دو راهی خوب و بد و حق و باطل قرار می گیرد ، ممکن است بخاطر هوای نفس و تمایلات باطنی خویش ، بدی را بر خوبی مقدّم دارد و بجای پیمودن راه درست به بی راهه رود ، در اینگونه موارد ، انسان هایی که تربیت شده و دل خویش را از آلودگی ها پاک نموده اند ، با استمداد از خداوند تلاش می کنند در راه نادرست قدم نگذاشته و رضایت خداوند را بر خواسته ی دل خود ترجیح دهند ، آنان با شناختی که از خداوند داشته و ایمانی که به وعده های الهی دارند ، منافع زودگذر دنیا را بر منافع پایدار آخرت ترجیح نمی دهند

امام صادق علیه السلام می فرمایند : از حقیقت ایمان آن است که حق را هر چند به زیان تو باشد بر باطل برگزینی ، هر چند باطل به سود تو باشد ، و اینکه سخن تو از علمت فراتر نرود (1) از سخن امام صادق علیه السلام استفاده می شود که ایمان در وجود آدمی  زمینه ساز حق گرایی خواهد شد ، و بدیهی می باشد ضعف ایمان ، انسان را به سوی باطل متمایل می سازد ، علاوه بر اینکه ایمان فقط در مرحله ی اعتقاد و باور انسان متوقف نمی گردد و بر رفتار آدمی تاثیر گذار خواهد بود

---------------------

1-إِنَّ مِنْ حَقِیقَةِ الْإِیمَانِ أَنْ تُؤْثِرَ الْحَقَّ وَ إِنْ ضَرَّکَ عَلَى الْبَاطِلِ وَ إِنْ نَفَعَکَ وَ أَنْ لَا یَجُوزَ مَنْطِقُکَ عِلْمَکَ

(بحارالأنوار  ج   2   ص  114    باب 16)