90-نا سپاس به چه کسی گفته می شود ؟

پاسخ :

• اگر فردی لطف و محبت یا خدمتی را که از سوی دیگری نسبت به او انجام می شود ، قدردانی نکند و پاسخی مثبت به آن ندهد و حتی در مواردی پاسخی نا مناسب به لطف و محبت دیگران بدهد در اصطلاح  به او نا سپاس و نمک نشناس گفته می شود ، از طرفی باید دانست که همه ی انسان ها در طول زندگی خود مدیون لطف و محبت خداوند و بندگان خداوند هستند ، که با سپاسگزاری می توان تا حدودی حق آنان را ادا نمود ، گر چه حق خداوند نسبت به بندگان بسیار بزرگ است و سپاسگزاری ما در حدِّ نعمت های فراوان الهی نیست ، ولی به هر حال لازم است به اندازه ی معرفت و توانی که داریم از خداوند سپاسگزاری نماییم ، در مورد بندگان نیز همواره انسان مدیون نیکی و محبت و دلسوزی همنوعان خویش از پدر و مادر گرفته ، تا استاد و معلّم و هر فرد دیگری که به انسان خدمتی را ارائه داده است ، می باشد و اینکه برخی اینکار را وظیفه ی دیگران می دانند و ابراز می دارند کسی که به وظیفه اش عمل کرده دیگر نیازی به تشکر از او نمی باشد ، از آن سخنانی است که از اخلاق و ادب اجتماعی به دور است .

89-آیا باید از دیگران انتظار تشکّر داشت ؟

پاسخ :

• شاید برخی در این باره اعتقاد داشته باشند ، که اگر به کسی نیکی نمودیم و محبتی را نسبت به او انجام دادیم ، بطور طبیعی انتظار می رود که طرف مقابل ، واکنشی مثبت نسبت به محبت ما داشته باشد و حداقل یک دست شما درد نکند بگوید ، و یا دعای خیری را در حقِ انسان داشته باشد ، از سوی دیگر ممکن است برخی دیگر بگویند : ما توقّع تشکّر و قدردانی از دیگران نداریم ، ولی اگر آنان از ما قدردانی کنند خوشحال می شویم ، و ممکن است گروهی بگویند : ما نه انتظار تشکّر از دیگران داریم و اگر هم تشکّر نکردند ، ناراحت نمی شویم ، بنابر این افراد به این موضوع نگاه مختلفی دارند ، امّا کسانی که با معیارهای الهی به این موضوع نگاه می کنند ، اعتقاد دارند که اگر کسی کار نیکی را با نیت الهی در حق دیگران انجام داد ، تشکّر کردن یا نکردن دیگران و یا حتّی بدگویی آنان برای او فرقی نمی کند ، چون معتقد است که این خداوند است که پاداش کار نیک را می دهد ، البته باید توجّه داشت ، وظیفه ی کسی که دریافت کننده ی نیکی و محبت دیگران است همواره سپاسگزاری و حق شناسی از محبت دیگران است .

88-سیره ی پیامبر صلی الله علیه و آله در شکر گزاری چگونه بوده است ؟

پاسخ :

• امام صادق علیه السلام می فرمایند : هر گاه اتفاق خوشحال کننده ای برای پیامبر صلی الله علیه و آله  به وقوع می پیوست ، ایشان می فرمودند :" الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى هَذِهِ النِّعْمَةِ " : خدا را بر این نعمت سپاس ؛ و هر گاه اتفاق ناراحت کننده ای می افتاد ، ایشان می فرمودند : " الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى کُلِّ حَالٍ " : خدا را در هر حال سپاس  (1) ؛ لذا پیامبر صلی الله علیه و آله  در هر حالی سپاسگزار نعمت های خداوند بود چه در حال خوشی و چه در حال نا خوشی ، از همسر پیامبر صلی الله علیه و آله  نقل است که شبی ایشان را در حال عبادت بسیار مشاهده نموده و به ایشان گفتند : شما که در نزد خداوند آمرزیده هستید  ، چرا اینقدر خود را به رنج می اندازید ؛ رسولخدا  صلی الله علیه و آله  فرمودند : آیا بنده ی سپاسگزار خداوند نباشم (2) ، لذا پیامبر(ص) تلاش می نمود با عبادت بسیار خود شکرگزاری نعمت های مادی و معنوی خداوند را بجا می آورد ، از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل است که فرمودند : دو ویژگی در هر کس باشد ، خداوند او را شکرگزار و شکیبا به حساب می آورد ، کسی که در دین به بالاتر از خود نگاه کند و او را الگوی خود قرار دهد  ، و در دنیا و مادیات به پایین تر از خود نگاه نماید و شکر خود را بجای آورد ، (امّا اگر) در دنیا به بالاتر از خود نگاه کرد و بخاطر آنچه ندارد تأسّف بخورد ، خداوند او را سپاسگزار و شکیبا به حساب نمی آورد . (3)

----------------------

1-مستدرک‏ الوسائل  ج   12   ص  172

2-الکافی ج : 2 ص : 95

3-مستدرک ‏الوسائل ج : 12 ص : 172

87-آیا درقرآن کریم ، توصیه ای به تشکّر از بندگان خداوند شده است ؟

پاسخ :

• در قرآن کریم سفارش به سپاسگزاری از زحمات و نیکی های والدین شده است و در سوره لقمان ، ابتدا توصیه به شکر گزاری از خداوند و پس از آن ، سفارش به شکر گزاری از والدین شده و می فرماید : ... اَن اشْکُرْ لِی و لِوالِدَیْکَ اِلیَّ المَصیر : از من و پدر و مادر خود تشکّر و شکر گزاری نما ، و بدان (اگر در حق آنان هر بدی یا خوبی نمایی) بازگشت تو به سوی من است ( ومن آن را محاسبه خواهم نمود) (1) امام سجاد علیه السلام در بیان حقوق والدین کلامی دارند که خلاصه و مضمون آن این است که : مادرزحمات زیادی در هنگام بارداری برای فرزند خویش تحمّل نموده است ، و از ثمره ی وجود خویش به فرزند ، چشانده است ، و گاه خود تشنه ، گرسنه و بی خواب مانده ولی تلاش کرده فرزندش سیراب و سیر باشد و به خواب رود ، و انسان به تنهایی نمی تواند شکر گذار زحمات مادر باشد مگر خداوند به او کمک نماید و توفیق دهد ، سپس امام علیه السلام به جایگاه پدر و اینکه اصل و ریشه وجود فرزند است اشاره نموده و از مردم خواسته است  که از خداوند در این باره سپاسگزاری و از پدر تشکر نمایند . (2)

-----------------

1-لقمان/14

2-تفسیر نور الثقلین، ج‏4، ص: 200