گزیده ای از سخنان استاد شهید مطهری

(15)

عبادت برای این است که انسان زود به زود به یاد خدا بیفتد و هرچه که انسان بیشتر به یاد خدا باشد، بیشتر پایبند به اخلاق و عدالت و حقوق می‌شود، و این یک حساب بسیار بسیار روشنی است.
حال کاملًا به این موضوع توجه بفرمایید که در اسلام چگونه دنیا و آخرت به هم آمیخته است. اسلام غیر از مسیحیت است. در مسیحیت حساب دنیا از حساب آخرت جداست. مسیحیت می‌گوید هر یک از دنیا و آخرت به دنیای جداگانه‌ای تعلق دارد؛ یا این یا آن، اما در اسلام این‏طور نیست. اسلام آخرت را در متن دنیا و دنیا را در متن آخرت قرار داده است.

استاد مطهری، آزادی معنوی، ص97

گزیده ای از سخنان استاد شهید مطهری

(14)

انسان اگر می‌خواهد توبه کند باید حقوق و دیون مردم را بپردازد. آن کسی که زکات به او تعلق گرفته و نداده، حق الناس به گردنش است و باید بپردازد. آن کسی که خمس به گردنش است و نداده، حق الناس به گردنش است و باید بپردازد. آن کسی که رشوه خورده است باید به صاحبش برگرداند. هر کسی از هر راه حرامی مال به دست آورده باید برگرداند. اگر جنایتی بر کسی وارد کرده است، باید او را استرضاء (*) کند. همین طوری که نمی‌توان گفت: توبه!  
-------------
*-راضی کردن

استاد مطهری، آزادی معنوی، ص141

گزیده ای از سخنان استاد شهید مطهری

(14)

نماز برای این نیست که خدا یادش نرود چنین بنده‏‌ای دارد؛ نماز برای این است که بنده یادش نرود خدایی دارد؛ نماز برای این است که ما همیشه یادمان باشد که بنده هستیم، یعنی چشم بینایی در بالای سر ما وجود دارد، در قلب ما وجود دارد، در تمام جهان وجود دارد؛ یادمان نرود به موجب اینکه بنده هستیم خلقت ما عبث نیست؛ بنده هستیم پس تکلیف و وظیفه داریم

استاد مطهری، آزادی معنوی، ص62

گزیده ای از سخنان استاد شهید مطهری

(13)

انسان از نظر معنا، باطن و روح خودش ‏ممکن است یک آدم آزاد باشد و ممکن است یک آدم برده و بنده باشد؛ یعنی ممکن است انسان بنده حرص خودش باشد، اسیر شهوت خودش باشد، اسیر خشم خودش باشد، اسیر افزون طلبی خودش باشد و ممکن است از همه اینها آزاد باشد. گفت:
فاش می‌گویم و از گفته خود دلشادم‏
بنده عشقم و از هر دو جهان آزادم‏
ممکن است انسانی باشد که همان‏طور که از نظر اجتماعی آزادمرد است، زیر بار ذلت نمی‌رود، زیر بار بردگی نمی‌رود و آزادی خودش را در اجتماع حفظ می‌کند، از نظر اخلاق و معنویت هم آزادی خود را حفظ کرده باشد، یعنی وجدان و عقل خودش را آزاد نگه داشته باشد. این آزادی همان است که در زبان دین «تزکیه نفس» و «تقوا» گفته می‌شود

استاد مطهری، آزادی معنوی، ص17

گزیده ای از سخنان استاد شهید مطهری

(12)

ناصرخسرو گفتگویی دارد بین بوته کدویی که در زیر درخت چناری روییده بود و به سرعت هرچه تمام‌تر رشد می‌کرد و سراسر درخت چنار را فرا می‏‌گرفت، و بین آن درخت چنار که سی سال از عمرش گذشته بود. بوته کدو در سر بیست روز خود را بر فراز درخت چنار جای داد و از چنار پرسید که تو چند روزه‌‏ای؟! چنار در جواب گفت: عمر من بیش از سی سال است. کدو به او خندید و با طعن گفت ببین من که بیست روزه‌‏ام توانسته‌ام بیشتر از تو رشد کنم. چنار در جواب گفت:
بگذار بر من و تو وزد باد مهرگان‏
آنگه شود پدید که نامرد و مرد کیست‏
آن هنگام که فصل خزان برسد و تندباد بوزد، معلوم می‌گردد که کدام یک از ما می‌تواند مقاومت کند.
غرض این است که قرآن مجید می‌گوید: ظاهربین مباشید؛ و باطل از آنجا که نمودش خیلی زیاد است شما را گول نزند؛ بلکه بایستی عمیق‌تر نگریست. ممکن است مسلکی باطل که تمام عمرش 20- 30 سال بیشتر نیست یک مرتبه چنان گسترش پیدا کند که به صورت ظاهر از مکتب حق که چهارده قرن از او می‌گذرد بیشتر نمود داشته باشد. قرآن مجید می‌گوید باید صبر داشت و به انتظار وزیدن بادهای مخالف نشست. چهارده قرن بر انقلاب اسلامی گذشته و چه تندبادهای مخالف وزیده است و قرص و محکم بر سر جای خود ایستاده، ولی این‏گونه مسالک است که به زودی دستخوش نشیب و فرازها می‌گردد و از بین می‌رود.

استاد مطهری، آشنایی با قرآن، ج 2، ص115

گزیده ای از سخنان استاد شهید مطهری (ره)

(11)

جمله‌ای می‌گویند که بعضی هم خیال می‌کنند که خیلی حرف درستی است؛ می‌گویند: «حق گرفتنی است نه دادنی.» حق، هم گرفتنی است و هم دادنی.
اصلًا این جمله که حق را فقط باید گرفت و کسی به تو نمی‌دهد، ضمناً تشویق به این است که تو حق را باید بگیری نه اینکه حق را باید بدهی؛ صاحب حق باید بیاید، اگر توانست به زور از تو بگیرد، اگر نتوانست که نتوانست.
اما پیغمبران نیامدند این حرف را بزنند. پیغمبران گفتند حق، هم گرفتنی است و هم دادنی؛ یعنی مظلوم و پایمال شده را توصیه کردند به اینکه برو حق را بگیر، و از آن طرف ظالم را وادار کردند علیه خودش قیام کند که حق را بدهد،
و در این کار خودشان هم کامیاب و موفق شدند

آزادی معنوی(صفحه38)

گزیده ای از سخنان استاد شهید مطهری (ره)

(10)

آیا ممکن است بشر آزادی اجتماعی داشته باشد ولی آزادی معنوی نداشته باشد؟
یعنی بشر اسیر شهوت و خشم و حرص و آز خودش باشد ولی درعین حال آزادی دیگران را محترم بشمارد؟.
امروز عملًا می‌گویند: بله. عملًا می‌خواهند بشر برده حرص و آز و شهوت و خشم خودش باشد، اسیر نفس امّاره خودش باشد و در عین حال چنین بشری که اسیر خودش است، آزادی اجتماعی را محترم بشمارد. این یکی از نمونه‌های کوسه و ریش پهن است (*)
-------------
*-کنایه از دو چیز متضاد، دو چیز که با هم جمع نشود.

استاد مطهری، آزادی معنوی، ص17

گزیده ای از سخنان استاد شهید مطهری

(9)

بشر همه چیز را به وسیله عقل درک نکرده است و همه چیز را هم به حکم عقل تعقیب و جستجو ننموده، آنچه عقل و علم و کاوشهای آگاهانه در دسترس بشر قرار داده است قسمتی از یافته‏ های بشری است و فعالیتهای تدبیری تحت راهنمایی فکر و اندیشه قسمت کمی از فعالیتهای انسانی به شمار می‌رود.
بسیاری از یافته‏ های بشر و بسیاری از فعالیتهای او به حکم غریزه و ندای ضمیر و وجدان است، همچنانکه تقریبا همه یافته‏ ها و فعالیتهای حیوان، بالخصوص‏ حشرات، به حکم غریزه است. زنبور عسل هرگز از راه عقل و علم و استدلال و تجربه و آزمایش و تعلیم و تعلّم عملیات حیرت انگیز خود را نیاموخته است. در انسان، لبهای کودک در آغاز تولّد بدون فکر و اندیشه قبلی در جستجوی پستان مادر حرکت می‌کند.

حیوان و انسان، پس از بلوغ بدون آن که نیازمند به تذکر و تعلیم و تعلّم باشند به سوی جنس مخالف جذب می‌شوند. روح انسان هر چند وحشی باشد مجذوب زیبایی و جمال می‌گردد.
فطرت خداجویی و خداطلبی و خداستایی و خداپرستی در عمق وجدان بشر وجود دارد. فرضا خدای یگانه را نیابد موجود دیگری بجای او برای این کار انتخاب می‌کند.
ظاهراً قرآن کریم اوّلین کتابی است که مسئله‌ فطرت خداجویی و خداطلبی و خداپرستی انسان را به طور صریح عنوان کرده است:
فاقم وجهک للدّین حنیفا فطرة اللّه الّتی فطر النّاس علیها «1».
امروز این مسئله‌ در میان فلاسفه و روان شناسان جای بسیار شایسته‌ای پیدا کرده است. افراد بزرگی نظیر اینشتاین، ویلیام جیمز، الکسیس کارل، برگسون، یونگ و غیرهم از آن دفاع کرده‌اند که در اینجا مجال پرداختن به آن نیست‏ 

شرح منظومه ص 307

گزیده ای از سخنان استاد شهید مطهری (ره)

(8)

برنامه ماه مبارک رمضان برنامه انسان سازی است که انسانهای معیوب در این ماه خود را تبدیل به انسانهای سالم، و انسانهای سالم خود را تبدیل به انسانهای کامل کنند. برنامه ماه مبارک رمضان برنامه تزکیه نفس است، برنامه اصلاح معایب و رفع نواقص است، برنامه تسلط عقل و ایمان و اراده بر شهوات نفسانی است، برنامه دعاست، برنامه پرستش حق است، برنامه پرواز به سوی خداست، برنامه ترقی دادن روح است

استاد مطهری، انسان کامل، ص28

گزیده ای از سخنان استاد شهید مطهری (ره)

(7)

از جمله منشأهایی که قرآن برای خطا ذکر می‌کند این است که انسان گمان را به جای یقین بگیرد. اگر بشر خود را مقید کند که در مسائل تابع یقین باشد و گمان را به عوض یقین نپذیرد، به خطا نخواهد افتاد. قرآن روی این مسئله‌ بسیار تأکید نموده است و حتی در یک جا تصریح دارد که بزرگترین لغزشگاه فکری بشر همین پیروی از گمان است و یا در جای دیگر خطاب به پیامبر می‌فرماید:
وَ انْ تُطِعْ اکثَرَ مَنْ فِی الْارْضِ یضِلّوک عَنْ سَبیلِ اللهِ انْ یتَّبِعونَ الَّا الظَّنَّ وَ انْ هُمْ الّا یخْرُصونَ‏ .
اکثر مردم زمین چنین‌‏اند که از گمان پیروی می‌کنند. تو هم اگر بخواهی از آنها پیروی کنی تو را نیز گمراه می‌کنند چون مردم تابع گمانند نه یقین و به
همین دلیل خطا می‌کنند

استاد مطهری، آشنایی با قرآن، ج 1، ص60