نکته های معنوی

 66-امام علی علیه السلام ، چه حکمتی برای امانت ذکر نموده اند ؟

پاسخ :

• امام علی علیه السلام در حکمت 252 نهج البلاغه ، فلسفه ی امانت داری و توصیه ی به آن را ، نظمِ اجتماعی دانسته اند ، به این معنا که امانت داری با تمام مصادیق مادی و معنوی که می توان برای آن تصوّر نمود ، مبتنی بر اعتماد و صداقتی است که میان مردم وجود دارد ، و اگر این اعتماد که یک سرمایه ی اجتماعی است از بین رود و یا کاهش پیدا کند ، دیگر امرِ اُمّت سامان نمی یابد (1) و باعث هرج و مرج میان مردم و در سطح جامعه خواهد شد ، امام صادق علیه السلام فرمودند : خداوند (عزیز و بزرگ) هیچ پیامبری را نفرستاد مگر با راستگو بودن و رساندنِ امانت به نیکوکار و بدکار (2)
• در برخی از نسخه های نهج البلاغه به جای لفظ امانت ، امامت ذکر شده است ، در اینصورت معنای عبارت چنین می شود که : خداوند امامت را موجب نظمِ امّت و سامان گرفتن جامعه قرار داده است (3) ، چون نداشتن امام و پیشوا موجب هرج و مرج و به هم ریختن نظمِ جامعه خواهد شد ، و امامت اهل بیت علیهم السلام جلوه ی کامل این موضوع خواهد بود ، و در فراز بعدی امام علی علیه السلام می فرمایند : و خداوند اطاعت ( از امام و پیشوا ) را بزرگداشت امامت قرار داده است (4) ، چون اگر از امام و پیشوا اطاعت و فرمانبرداری نشود ، امر و فرمان امامت ، بزرگ داشته نشده ، و جامعه سامان نمی یابد . در قرآن کریم پس از دستور به اطاعت از خدا و پیامبر (ص) ، فرمان به اطاعت از اولی الامر ( صاحبان فرمان) شده است(5) و آنگونه که در روایات وارد شده مقصود از آنان امامان معصوم می باشد . (6)

-------------------

1-وَ الْأَمَانَةَ نِظَاماً لِلْأُمَّةِ  (نهج‏ البلاغة حکمت 252(صبحی ‏الصالح)، صفحه ‏ى 512)

2-عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ یَبْعَثْ نَبِیّاً إِلَّا بِصِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ إِلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ (الکافی ج 2 ص 104)

ِ3-وَ الْإِمَامَةَ نِظَاماً لِلْأُمَّةِ

4-ِ وَ الطَّاعَةَ تَعْظِیماً لِلْإِمَامَةِ (نهج‏ البلاغة حکمت 252(صبحی ‏الصالح)، صفحه ‏ى 512)

5-نساء/59

6-بحار الانوار ج 23 ص 286 باب 17

65- امام علی علیه السلام ، چه حکمتی برای سلام ذکر نموده اند ؟

پاسخ :

• امام علی علیه السلام در حکمت 252 نهج البلاغه ، فلسفه ی سلام را امنیت یافتن از ترس ها ، دانسته اند (1) ، چون کسیکه به دیگری سلام می کند در حقیقت اعلام می دارد که جنگ و نزاعی بین من و تو نمی باشد ، همان جنگی که در آن کشتن و کشته شدن و تخریب و از بین رفتن است که همه ی اینها عاملی برای ترس و نگرانی می باشد (2) ، رسو لخدا صلی الله علیه و آله فرمودند : قسم به کسیکه جان من در دست اوست ، تا ایمان نیاورید ، داخل بهشت نخواهید شد ، و تا در میان خود با محبت رفتار نکنید ، ایمان (واقعی) نیاورده اید و آیا شما را به چیزی راهنمایی نمایم که اگر آن را انجام دهید ، به یکدیگر محبت نموده اید ؟ سلام را میان خود آشکار سازید (3)
•  برخی نیز سلام را در اینجا به معنای صلح دانسته اند (4)که باز همان معنا را می رساند چون صلح نقطه مقابل جنگ است و در جنگ کشتن و خرابی است که همه موجب نگرانی و ترس می باشد ، و برخی بجای سلام ، در اینجا اسلام را ذکر نموده اند به این معنا که اسلام موجب می شود در دنیا و آخرت انسان به امنیت برسد (5) ، هر چند امنیت در آخرت کامل تر و روشن تر خواهد بود .

---------------------
1- وَ السَّلَامَ أَمَاناً مِنَ الْمَخَاوِفِ (نهج‏ البلاغة حکمت 252(صبحی ‏الصالح)، صفحه ‏ى 512)
2-شرح‏ نهج..(ابن‏ أبی ‏الحدید)  ج 19   صفحه ‏ى 89  
3- وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَا تَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّى تُؤْمِنُوا وَ لَا تُؤْمِنُونَ حَتَّى تَحَابُّوا أَ وَ لَا أَدُلُّکُمْ عَلَى شَیْ‏ءٍ إِنْ فَعَلْتُمُوهُ تَحَابَبْتُمْ أَفْشُوا السَّلَامَ بَیْنَکُمْ (مستدرک ‏الوسائل ج : 8 ص : 362)
4-توضیح ‏نهج ‏البلاغة   ج 4   صفحه ‏ى 376     
5-شرح‏ غرر الحکم(خوانسارى)  ج 4  صفحه‏ ى 456 

64-امام علی علیه السلام ، چه حکمتی برای ترک دروغ ، ذکر نموده اند ؟

پاسخ :

• خداوند متعال واجب نموده است که انسان دروغ را ترک نماید ، چون ارزش و شرافتی که در راستی و راستگویی وجود دارد ، چنین امری را اقتضا می کند (1) به تعبیر دیگر ، آنقدر راستی ارزشمند و بلند مرتبه است که لازم است ، به خاطر آن دروغ را رها ساخت و به راستی روی آورد ، و اگر بنای روابط اجتماعی بر دروغ نهاده شود ، اعتماد در میان انسان ها رخت می بندد و هیچکس به دیگری اعتماد نخواهد کرد و در عمل ، روابط انسانی مختل خواهد شد ، و به عکس ، وقتی روابط اجتماعی بر اساس راستی و راستگویی بنا شود ، اعتماد و اطمینان در میان انسان ها تقویت شده و خیانت و دو رویی در میان آنان کاهش پیدا می کند و جامعه به سلامت روی می آورد ، از این رو لازم است فرهنگ راستی و راستگویی در جامعه تقویت و مفاسد دروغ و ناراستی برای مردم بازگو گردد .

-------------------

1-  وَ تَرْکَ الْکَذِبِ تَشْرِیفاً لِلصِّدْقِ ‏(نهج‏ البلاغة حکمت 252(صبحی ‏الصالح)، صفحه ‏ى 512)

63-در نهج البلاغه چه حکمتی برای شهادت و گواهی دادن ذکر شده است ؟

پاسخ :

• امام علی علیه السلام در حکمت 252 نهج البلاغه ، فلسفه ی شهادت و گواهی دادن را اثبات حق برای کسانی دانسته که حق آنان مورد انکار قرار گرفته است (1) ، لذا امام علی علیه السلام می فرمایند که شهادت دادن کمک می کند حقوقی که مورد انکار قرار گرفته ، ثابت گردد ، زیرا اگر این شهادت وجود نداشت ممکن بود حقوق دیگران ضایع شود  (2) ،  در قرآن کریم نیز شهادت و گواهی دادن را مشروط به عدالت دانسته و می فرماید : یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُونُوا قَوَّامینَ لِلَّهِ شُهَداءَ بِالْقِسْطِ : ای کسانی که ایمان آورده اید (در هر کاری)  برای خدا قیام نمایید ، و به عدالت گواهی دهید (3) ، و اگر پیش از این با کسی دشمنی داشته اید ، این دشمنی باعث نشود از روی ستم بر علیه او گواهی دهید ، بلکه در گواهی دادن بر دشمن نیز رعایت عدالت را بنمایید (4)

------------------

1-وَ الشَّهَادَاتِ اسْتِظْهَاراً عَلَى الْمُجَاحَدَات‏(نهج‏ البلاغة حکمت 252(صبحی ‏الصالح)، صفحه ‏ى 512)

2-توضیح ‏نهج ‏البلاغة  ج 4  صفحه ‏ى 376     

3-مائده/8

4-المیزان فی تفسیر القرآن، ج‏5، ص: 237

62-امام علی علیه السلام در نهج البلاغه ، چه حکمتی برای حرمت لواط ذکر نموده اند ؟

پاسخ :

• امام علی علیه السلام در حکمت 252 نهج البلاغه ، فلسفه ی ترکِ لواط را افزایش نسل بشر ، ذکر نموده اند (1) ، چون بدیهی است که نسل بشر از طریق ازدواج گسترش پیدا می کند ، و در صورت همجنسگرایی مردان ، راه گسترش نسل انسان بسته خواهد شد ، لذا در اسلام این عمل حرام شمرده شده و از گناهان کبیره محسوب می گردد (2) ، در قرآن است که حضرت لوط (ع) به قوم خویش که مرتکب این عمل زشت می شدند فرمود : أَ إِنَّکُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجالَ وَ تَقْطَعُونَ السَّبیلَ وَ تَأْتُونَ فی‏ نادیکُمُ الْمُنْکَرَ  : آیا شما به سراغ مردان می روید و راه ( ادامه نسل بشر) را قطع می کنید و به این عمل زشت در جمع یکدیگر اقدام می کنید ؟! (3) لذا از نگاه قرآن این عمل ، یک منکر و رفتار بد و ناشایست به شمار می آید ، هر چند با کمال تأسّف ، در دنیای کنونی و در برخی از کشورها ، به علت انحراف از فطرت انسانی و دور شدن از اخلاق و تعلیمات پیامبران ، بدی ها به خوبی ها تبدیل و چنین گناهی قانونی شده و آن را روا و جایز می شمارند و به عنوان حقّ قانونی برای همنجسگرایان به آن نگاه می کنند . !

-------------------

1- وَ تَرْکَ اللِّوَاطِ تَکْثِیراً لِلنَّسْلِ (نهج‏ البلاغة حکمت 252(صبحی ‏الصالح)، صفحه ‏ى 512)

2-فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام؛ ج‌3، ص: 585

3-عنکبوت/29

 61-امام علی علیه السلام چه حکمتی برای حرمت زنا ، ذکر نموده اند ؟

پاسخ :

• امام علی علیه السلام در حکمت 252 نهج البلاغه ، فلسفه ی ترکِ زنا را حفظ نَسَب و پیوندهای خویشاوندی دانسته اند (1) ، نَسَب به اتصال و ارتباطی که یک انسان با انسان دیگری به صورت شرعی دارد اطلاق می شود مانند اینکه فرزند از طریق ولادت به والدین خویش منسوب می گردد ، یا برادر و خواهر که به یک پدر و مادر ، منسوب می باشند (2) با بررسی آمار در کشورهایی که این عمل نامشروع در آنجا آزاد و قانونی می باشد ، مشاهده می شود که چقدر تعدادِ فرزندانِ نامشروع در آن کشورها رو به افزایش بوده و آنان در عمل ، خانواده ای ندارند و از تربیت درستی برخوردار نبوده و این مسئله خود ، مشکلات فردی و اجتماعی را در پی خواهد داشت ، بنابراین با حرام دانستن زنا ، و دوری کردن از این گناه و پایبند بودن به خانواده از طریق ازدواج  و در نتیجه تربیت نسلی پاک ، جامعه نیز پاک و سالم باقی خواهد ماند .  

---------------------

1- وَ تَرْکَ الزِّنَى تَحْصِیناً لِلنَّسَب (نهج‏ البلاغة حکمت 252(صبحی ‏الصالح)، صفحه ‏ى 512)

2-رک : جواهر الفرائض در ارث ص 70

60-در نهج البلاغه چه حکمتی برای دوری از سرقت ، بیان شده است ؟

پاسخ :

امام علی علیه السلام در حکمت 252 نهج البلاغه ، فلسفه دوری و فاصله گرفتن از سرقت را ، تحقّق عفت ، پاکی و پرهیزکاری دانسته اند(1) ، به بیان دیگر خداوند متعال واجب کرده که انسان به گِرد سرقتِ اموال و دارایی دیگران نگردد خواه این مال و دارایی متعلق به اشخاص حقیقی باشد یا حقوقی و یا اینکه اموال بیت المال باشد ، تا با دوری از این گناه ، حالت عفّتِ نفس و پرهیزکاری در وجود انسان پدید آمده و رشد نماید ، از این جمله ی امام علی علیه السلام می توان استفاده نمود ، فلسفه ی کلی در ترک محرّمات الهی ( چه سرقت و غیر از آن ) ایجاد حالتِ تقوا و پرهیزکاری در وجود انسان می باشد ، امام علی علیه السلام در سخنی دیگر، عفّت و پاکدامنی را سر آمد هر خیر و خوبی می دانند (2) و یا نتیجه داشتن عفّت را نگهداری انسان ( از محرمّات الهی ) دانسته اند (3) .

---------------------------

1- وَ مُجَانَبَةَ السَّرِقَةِ إِیجَاباً لِلْعِفَّةِ (نهج‏ البلاغة حکمت 252(صبحی ‏الصالح)، صفحه ‏ى 512)

2- العفة رأس کل خیر (غررالحکم  ص  255)

3- ثمرة العفة الصیانة(غررالحکم  ص  256)

59-در نهج البلاغه ، چه حکمتی برای حرام بودن شراب ، ذکر شده است ؟

پاسخ :

• امام علی علیه السلام در حکمت 252 نهج البلاغه ، فلسفه حرمت شراب و نوشیدنی هایی که مست کننده است را محافظت از عقل دانسته اند (1) ، چون در حال مستی انسان ممکن است مرتکب هر کار خلاف و نادرستی شود ، و آمار این موضوع در رسانه ها و مطبوعات مختلف در تمام دنیا قابل دسترسی می باشد ، و خداوند برای اینکه انسان در معرض این فساد و تباهی قرار نگیرد ، نوشیدن شراب و هر مایع مست کننده ای که انسان را از حال طبیعی خارج می کند چه یک قطره  و کمتر از آن باشد یا بیشتر را از ریشه تحریم نموده است ، تا عقل و سپس ایمان انسان در معرض فساد و تباهی قرار نگیرد ، لذا در روایتی وارد شده که رسول اکرم صلی الله علیه و آله در مورد شراب ، ده گروه را لعنت نموده اند : کسیکه درخت آن را (برای تولید شراب) می کارد ، کسیکه از آن نگهبانی می کند ، فروشنده آن ، خریدار آن، نوشنده آن، کسیکه قیمت آن را می خورد (و استفاده می کند) ، کسیکه (برای تولید) آن را می فشرد ، حمل کننده ی آن ، حمل شده به سوی او ، و کسیکه آن را به دیگران می نوشاند ( ساقی ) (2)

----------------------

1- وَ تَرْکَ شُرْبِ الْخَمْرِ تَحْصِیناً لِلْعَقْلِ  (نهج‏ البلاغة حکمت 252(صبحی ‏الصالح)، صفحه ‏ى 512)

2-لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِی الْخَمْرِ عَشَرَةً غَارِسَهَا وَ حَارِسَهَا وَ بَائِعَهَا وَ مُشْتَرِیَهَا وَ شَارِبَهَا وَ الْآکِلَ ثَمَنَهَا وَ عَاصِرَهَا وَ حَامِلَهَا وَ الْمَحْمُولَةَ إِلَیْهِ وَ سَاقِیَهَا. (الکافی ج 6 ص 429)

58-امام علی علیه السلام ، چه حکمتی برای اجرای حدود در جامعه ذکر نموده اند ؟

پاسخ :

• حدود به مجازات هایی اطلاق می شود که مقدار و حدِّ خاصّی در قانون اسلامی برای آن تعیین شده است (1) ، امام علی علیه السلام در حکمت 252 نهج البلاغه ، فلسفه اجرای حدود و اجرای مجازات را ، بزرگداشت حرمت های الهی دانسته اند (2) ، زیرا با مجازات کسانی که مرتکب گناهان و جرائمی شوند که حدّ خاصی برای آن تعیین شده است (3) ، این امر باعث می شود افراد جامعه به سوی حرام های الهی نزدیک نشوند(4) ، امّا به عکس اگر این مجازات ها اجرا نگردد ، انجام این حرام ها عادی شده و در جامعه رواج پیدا می کند ، همانگونه که در برخی از کشورها مشاهده می شود ، کارهای خلاف اخلاق و نامشروع ، قانونی گردیده و منع از آن را خلاف آزادی ، قلمداد کرده اند که نتیجه ی آن رواج فساد اجتماعی و اخلاقی در جوامع بشری می باشد .

--------------------

1-معجم فقه الجواهر ج2 ص358

2- وَ إِقَامَةَ الْحُدُودِ إِعْظَاماً لِلْمَحَارِم (نهج‏ البلاغة حکمت 252(صبحی ‏الصالح)، صفحه ‏ى 512)

3-مانند قذف (تهمت و افترا بستن) ، زنا ، سرقت ، راهزنی ، شرب خمر( فی ‏ظلال ‏نهج ‏البلاغة  ج 4   صفحه ‏ى 366  ) 

4-فی ‏ظلال ‏نهج ‏البلاغة  ج 4   صفحه ‏ى 366