همگام با قرآن
صفات بندگان شایسته
...وَ إِذا خاطَبَهُمُ الْجاهِلُونَ قالُوا سَلاماً
(فرقان/63)
(و بندگان خدای بخشنده ،کسانی هستند که) در پاسخ افراد نادان ، سخنی توأم با سلامت گویند
دوم : بردباری و مدارا
- انسانی که به خداوند ایمان آورده شایسته است در سایه ی پیروی از دستورات الهی ، رفتار وگفتاری ، تؤام با اندیشه و اخلاق از او صادر شود ، نه اینکه بدون تأمّل و تفکر ، حرفی را بزند و کاری را انجام دهد ، از سوی دیگر همواره افرادی در جامعه زندگی می کنند که رفتار وگفتارِآنان از روی اندیشه و فکر صحیح نبوده و نابخردانه و بدون تأمّل حرفی را به زبان جاری و رفتاری را به عمل می آورند .
- اگر در واکنش به رفتار چنین افرادی بخواهیم ، همانند آنان رفتار کنیم ، پس ما نیز همانند آنان خواهیم بود و علاوه پاسخ دادنی مشابهِ رفتار آنان ، انسان را در معرض نزاع وتنشِ دائمی با چنین افرادی قرار می دهد و آرامش را در زندگی از بین خواهد برد ، از این رو عقل ومنطق حکم می کند در برابر چنین افرادی بردباری نشان داده به خشونت و تندی روی نیاورده بلکه با مدارا ، بردباری وگذشت از کنار آنان عبور نماییم . بدیهی خواهد بود که همواره موارد استثنایی وجود خواهد داشت که لازم است به گونه ای دیگر رفتار نمود ولی در غیر موارد استثنایی ؛ اصل کلی ، بردباری وانعطاف پذیری خواهد بود .
- از سوی دیگر ، بردباری نشان دادن در مقابل رفتار جاهلانه ومدارا نمودن با افراد نادان ، نمونه ای از برترین ویژگی های اخلاقی (مکارم اخلاق) به شمار آمده که بیشتر در افراد تربیت شده و خود ساخته مشاهده می گردد ، لذا رسولخدا صلی الله علیه وآله به علی علیه السلام فرمودند : سه چیز از مکارم اخلاقی در دنیا وآخرت است : 1-از کسی که به تو ستم نموده در گذری 2-به کسی که از تو بریده ، بپیوندی (قطع رابطه نکنی) 3-وبا کسی که رفتاری جاهلانه با تو دارد ، بردباری نمایی (1)
پرسش اول : قرآن کریم چه توصیه ای به بندگان شایسته ، برای رویارویی با افراد نادان دارد ؟
پاسخ : قرآن کریم توصیه می کند که در واکنش با چنین افرادی ، بر خوردی تؤام با سلامت داشته و از خشونت و تندی با چنین افرادی پرهیز نموده و با بردباری وتحمّل با افراد نابخرد روبرو شوند .
پرسش دوم : آیا باید همیشه در مقابل افراد نادان ، بردباری و تحمّل نشان داد ؟
پاسخ : بدیهی است که در زندگی ، مواردی پیش می آید که نباید در برابر نادان ، با بردباری رفتار نمود ، ولی اینگونه موارد همیشه به عنوان استثناء مطرح می شود نه یک رفتار دائمی .
---------------------------------
1-(یَا عَلِیُّ ثَلَاثَةٌ مِنْ مَکَارِمِ الْأَخْلَاقِ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ أَنْ تَعْفُوَ عَمَّنْ ظَلَمَکَ وَ تَصِلَ مَنْ قَطَعَکَ وَ تَحْلُمَ عَمَّنْ جَهِلَ عَلَیْک) بحارالأنوار ج 74 ص 49 باب 3