امام علی علیه السلام
همانا ظلم سه گونه است : 1-ظلمی که آمرزیده نمی شود 2-ظلمی که رها نمی شود 3- وظلمی که (در معرض) آمرزش است و(در صورت جبران) دنبال نمی شود ، امّا ستمی که آمرزیده نمی شود ، شرک ورزیدن به خداوند است که خداوند در باره آن فرموده : خداوند شرک به خود را نمی آمرزد ؛ و امّا ستمی که (امکان) آمرزش آن هست ، ستم بنده به خود است ( در هنگامیکه خطا ولغزشی از او سر می زند ) وامّا ستمی که از مجازات آن صرف نظر نمی شود ، ستمی است که بندگان نسبت به هم روا می دارند که کیفر آن شدید خواهد بود .
وَ إِنَّ الظُّلْمَ ثَلَاثَةٌ فَظُلْمٌ لَا یُغْفَرُ وَ ظُلْمٌ لَا یُتْرَک وَ ظُلْمٌ مَغْفُورٌ لَا یُطْلَبُ فَأَمَّا الظُّلْمُ الَّذِی لَا یُغْفَرُ فَالشِّرْکُ بِاللَّه قَالَ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَ أَمَّا الظُّلْمُ الَّذِی یُغْفَرُ فَظُلْمُ الْعَبْدِ نَفْسَهُ عِنْدَ بَعْضِ الْهَنَاتِ وَ أَمَّا الظُّلْمُ الَّذِی لَا یُتْرَکُ فَظُلْمُ الْعِبَادِ بَعْضِهِمْ بَعْضا الْقِصَاصُ هُنَاکَ شَدِید
نهج البلاغه
- ظلم به معنای آن است که چیزی را در غیر محل مناسبِ آن قرار دهند (1) ، لذا کسی که به خداوند شرک ورزد در حقیقت عبادت را برای کسی انجام داده که استحقاق و لیاقت عبادت را ندارد (2) و به همین علت است که قرآن کریم شرک را ظلمی بزرگ شمرده است (3) و از سوی دیگر ، قرآن شرک را غیر قابل بخشش اعلام فرموده (4) که این در زمانی است که فردی با حالت شرک از دنیا برود (5) امّا اگر کسی از شرک توبه کند و به خداوند ایمان آورد مورد آمرزش قرار می گیرد (6)
- بخشی از ظلم نیزمربوط به اعمال انسان وگناهانی است که از او سر می زند ، از این رو اگر کسی از روی غفلت خطایی از او سر زد وپس از آن متذکّر گردید (7) و توبه نمود در اینجا در صورتِ خواست خداوند، امکان آمرزش او وجود دارد ، امّا ستمی که بندگان در دنیا نسبت به هم روا می دارند وحقوقِ یکدیگر را نادیده می گیرند ، اینگونه ظلم نا دیده گرفته نمی شود و مورد باز خواست قرار خواهد گرفت (8) و کیفر آن شدید خواهد بود . مانند قتل وآدم کشی یا دزدی وسرقت یا از بین بردن آبروی دیگران و ... (9)
پرسش : مقصود از ظلمی که آمرزیده نمی شود چیست ؟
پاسخ : مقصود شرک ورزیدن به خداوند است که اگر کسی به خداوند شرک ورزد و با همین حال از دنیا برود مورد آمرزش قرار نمی گیرد .
--------------------
1- لسان العرب، جلد 12، صفحهى 373
2-تبیین القرآن، ص: 424
3-لقمان/13
4-نساء/48
5-تبیین القرآن، ص: 97
6- شرح نهج البلاغة (السید عباس الموسوی)، ج 3 ، صفحه ى 151
7- بهج الصباغة فی شرح نهج البلاغة، ج 12 ، صفحه ى 210
8-شرح نهج البلاغه(مدرس وحید)، ج 11 ، صفحه ى 179
9- توضیح نهج البلاغة، ج 3 ، صفحه ى 72