امام علی علیه السلام
انچه را دوست نداری دیگران به تو گویند ، تو نیز به آنان نگو
وَ لَا تَقُلْ مَا لَا تُحِبُّ أَنْ یُقَالَ لَک
نهج البلاغه
- هر عملی که انسان انجام می دهد ، واکنش و عکس العملی متناسب با او خواهد داشت ، این سخن در روابط بین فردی و رفتار و سخنانی که میان افراد رد و بدل می شود نیز مصداق پیدا می کند ، به این معنا که رفتار محترمانه ، پاسخ محترمانه به دنبال خواهد داشت ، و رفتار خارج از احترام ، انسان را در معرض رفتارغیر محترمانه قرار می دهد ، از این رو کسانی که برای خود شخصیت قائل هستند هیچگاه سخنی نمی گویند که پاسخی بر خلاف اخلاق وادب دریافت کنند .
- بنابراین کسانی که عادت کرده اند به تندی و بر خلاف ادب واحترام با دیگران سخن گفته ورفتار کنند ، خواه نا خواه با کسانی روبرو خواهند شد که مانند خودشان با او رفتار کنند ، گر چه باید توجه داشت ، همیشه این امور موارد استثنایی نیز دارد ، به این معنا که ممکن است با کسی بد سخن گوییم ولی او به دلیل شخصیت والایی که دارد ، رفتارخوبی با ما داشته باشد و یا با کسی خوب سخن گوییم ولی او به دلیل تربیت بدی که دارد ، پاسخی به دور از ادب به ما دهد ، از این رو مقصود از این روایت آن است که در غالب موارد ، این امر جریان دارد که خوبی خوبی می آورد وبدی ، بدی می آورد ، گرچه همواره استثناء وجود دارد .
پرسش : مقصود از اینکه انسان نباید سخنی بگوید که دوست ندارد ، دیگران به او بگویند ، چیست ؟
پاسخ : مقصود آن است که اگر کسی برای خود شخصیت واحترام قائل باشد ، با دیگران بگونه ای ناپسند ، سخن نمی گوید ، که طرف مقابل نیز جواب ناراحت کننده ای به او دهد . ( خود کرده را تدبیر نیست)