سفارش های رسول خدا صلی الله علیه و آله به امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام

(37)

دست از عصبانیت بردار

در این سفارش به حالت کنترل خشم و توجّه به بردباری پرداخته شده است :

• یکی از حالت های انسان ، حالت خشم است که هنگامیکه با موضوعی که مورد قبول او نمی باشد روبرو می گردد ، دچار خشم می گردد و با خشم گرفتن مخالفت خود را با آن موضوع اعلام داشته و درصدد عوض کردن و تغییر شرایطی است که از نظر او نامطلوب است . شاید بتوان گفت در غالب موارد خشم گرفتن نتیجه ی مطلوبی در بر نخواهد داشت ، و کمتر می شود که با خشم گرفتن انسان بتواند به نتیجه ی رضایت بخشی دست پیدا کند .

• خشم در وجود انسان را می توان به دو نوع کنترل شده و غیر قابل کنترل تقسیم نمود ، در خشم کنترل شده فقط حالت عصبانیت در انسان بروز می کند و در کنار آن رفتار نادرست و غیر اخلاقی از انسان سر نمی زند ، ولی در کنار خشم غیر قابل کنترل رفتار نادرست و غیر اخلاقی کوچک یا بزرگی از انسان سر می زند که باعث پشیمانی بعدی انسان می گردد .

• در این سفارش نخست به عصبانی نشدن توصیه شده است به این معنا که انسان با خودسازی و کنترل حالات  احساسی خود ، تلاش کند حالت خشم در او بروز نکند ، و در مرحله ی بعد اگر به هر دلیلی انسان دچار این حالت گردید سعی کند از حالت ایستاده به حالت نشسته منتقل گردد ، تا از این طریق کمی بر رفتار خود تسلط پیدا کند ، سپس توصیه شده  به فکر کردن بپردازد ، امّا اینکه در باره ی چه موضوعی فکر کند ، در اینجا توصیه شده در باره ی قدرت خداوند متعال اندیشه کند که با اینکه بر بندگان خود تسلط دارد ، امّا در عین حال در برابر رفتار نادرست آنان حلم و بردباری می ورزد و فوراً آنان را عقوبت و مجازات نمی کند بلکه به آنان فرصت اصلاح رفتار خود را می دهد  

پیامبر صلی الله علیه و آله به امیر مؤمنان علیه السلام فرمودند :

یا علی ! خشم مگیر ، امّا اگر خشم گرفتی ، پس بنشین و بر قدرت پروردگار بر بندگان خویش اندیشه کن که چگونه نسبت به آنان بردباری می ورزد ، و هنگامیکه به تو گفته شود : از خدا پرهیز کن! ، خشم خود را کنار گذار و به بردباری خود مراجعه کن ! (1)

--------------------------

1-یَا عَلِیُّ لَا تَغْضَبْ فَإِذَا غَضِبْتَ فَاقْعُدْ وَ تَفَکَّرْ فِی قُدْرَةِ الرَّبِّ عَلَى الْعِبَادِ وَ حِلْمِهِ عَنْهُمْ وَ إِذَا قِیلَ لَکَ اتَّقِ اللَّهَ فَانْبِذْ غَضَبَکَ وَ رَاجِعْ حِلْمَکَ (تحف العقول ص 15)‏