سفارش های رسول خدا صلی الله علیه و آله به امیرمؤمنان حضرت علی علیه السلام

(24)

زیان بار

در این بخش در مورد نشانه هایِ رفتاریِ فردی که متکلّف است  سخن گفته شده است ، و متکلّف به فردی اطلاق می شود که خود را در معرض کارهای بیهوده و بی فایده قرار می دهد (1) ، و بیهوده در اینجا به کاری اطلاق می شود که سود معقول و خدا پسندانه ای نداشته باشد

• اولین نشانه را تملّق ذکر کرده اند و تملّق به رفتاری اطلاق می شود که انسان در حضور کسی  ، با چرب زبانی چیزی را می گوید که در دلش نمی باشد (2) ، واین نوع رفتار از آن دسته رفتارهایی است که ظاهر و باطن انسان یکی نمی باشد و اگر بخواهیم آن را ریشه یابی کنیم به رذیله ی اخلاقی دروغ خواهیم رسید ، و به یقین چنین رفتاری بر خلاف عزّت نفس در انسان خواهد بود و افرادی که شخصیت متزلزلی دارند به چنین رفتاری روی می آورند

• دومین نشانه را غیبت و بدگویی پشت سر دیگران ذکر کرده اند ، و این عمل از رفتار های زشت ِاخلاقی است که در غیاب کسی به بدگویی از او بپردازند ، چون بدگویی در نبودِ کسی ، فرصت دفاع کردن را از او می گیرد ، و بدیهی است که آبروی او نیز با اینکار در معرضِ ریختن قرار می گیرد و در مجموع می توان گفت غیبت کردن یک عمل نا جوانمردانه می باشد

• سومین نشانه را شماتت و سرزنش کردن دیگران ذکرکرده اند ، به این صورت که اگر کسی به مصیبتی گرفتار شود ، او را مورد سرزنش قرار داده و بر روی زخم او نمک می پاشند ، و بجای اینکه در حال سختی مرهمی برای درد های او باشند ، با سرکوفت زدن ، دردی بر دردهای او می افزایند

پیامبر صلی الله علیه و آله به امیر مؤمنان علیه السلام فرمودند :

سه نشانه برای مردان اهل تکلّف است : در حضور دیگران چاپلوسی می کند ، پشت سر دیگران بدگویی می نماید ، و در مصیبت سرزنش می کند (3)

-------------------

1-لسان العرب  ، ج 9  ، ص 306

2-مجمع البحرین ، ج5 ، ص 236

3-وَ إِنَّ لِلْمُتَکَلِّفِ مِنَ الرِّجَالِ ثَلَاثَ عَلَامَاتٍ یَتَمَلَّقُ إِذَا شَهِدَ وَ یَغْتَابُ إِذَا غَابَ وَ یَشْمَتُ بِالْمُصِیبَة( تحف العقول ص 11)