امام علی علیه السلام

سخاوتمند باش ولی اسراف نکن ، حساب و اندازهِ نگاه دار ولی سختگیر نباش

کُنْ سَمْحاً وَ لَا تَکُنْ مُبَذِّراً وَ کُنْ مُقَدِّراً وَ لَا تَکُنْ مُقَتِّرا

نهج البلاغه

• یکی از مهمترین جنبه های رفتاری در انسان ، رعایتِ اعتدال و پرهیز از افراط وتفریط در انجام کارها می باشد ، لازمه ی این موضوع آگاهی از جنبه هایِ مختلفِ یک رفتار وتشخیصِ حدِّ وسط ونقطه ی تعادل در هر کاری می باشد
• به عنوان مثال : سخاوت وبخشندگی یک رفتارِ مثبت اخلاقی در انسان می باشد که رفتن به سوی آن ، انسان را از بخل ،که صفتی منفی در اخلاق است ، دور می نماید ، امّا در عین حال همین سخاوت اگر بدون وحساب و برنامه باشد ، انسان را به اسراف که صفتی منفی در اخلاق است دچار می کند
• از سوی دیگرحساب وکتاب داشتن در دخل وخرج ، ویژگی مثبت رفتاری است که از هدر رفتن سرمایه های انسان پیش گیری می کند ، ولی در کنار آن سختگیری در اینکار ممکن است انسان را به بخل دچار نماید
• البته باید توجّه داشت سخاوتمندی وحد واندازه ی آن و نیز اعتدال داشتن در انجام آن ، نسبت به افراد مختلف وموقعیت اجتماعی وخانوادگی آنان با یکدیگر متفاوت است که لازم است این موضوع را درنظر گرفت ، در مجموع رعایت چنین اعتدالی در زندگی ضمن اینکه صفات مثبت اخلاقی را در انسان تثبیت می کند ، از سوی دیگر او را از صفات ناپسند اخلاقی دور می نماید

پرسش : دو طرف افراط و تفریط در سخاوت وبخشندگی ، چیست ؟

پاسخ : طرف افراط در سخاوت ، اسراف است و طرف تفریط در سخاوت ، بخل وسختگیری در بذل وبخشش است که هر دو از ویژگی های ناپسند اخلاقی می باشد