دعای حضرت مهدی علیه السلام (19)
در کتاب های دعا ، نیایشی کوتاه از حضرت مهدی علیه السلام نقل شده که دارای مضامین اخلاقی برای اصناف و گروه های مختلف است ، که در اینجا برای آشنایی با این دعا ، به اختصار ، توضیحاتی در مورد فرازهای آن ذکر شده است .
وَ عَلَى النِّسَاءِ بِالْحَیَاءِ وَ الْعِفَّةِ
(خدایا) به بانوان حیا و عفت عطا فرما
عفت جویی
- در این فراز برای بانوان از خداوند حیاء و عفت ، در خواست شده است ، حیاء و عفت دو ویژگی اخلاقی در انسان است که بر اساس آن انسان از زشتی ها و بدی هایِ رفتاری ، دوری و پرهیز خواهد نمود ، این دو ویژگی برای انسان جنبه ی باز دارنده دارد و در صورت دارا بودن این دو صفت ، انسان ، خود را از آلوده شدن به رذائل اخلاقی باز می دارد ، در حقیقت ویژگی حیاء ، عاملی درونی در وجود انسان است ، که در عین حال تربیت و فرهنگ اجتماعی در تقویت و یا تضعیف آن نقش دارد .
- امام علی علیه السلام در گفتاری به جنبه ی باز دارندگی حیاء اشاره نموده و فرموده اند : حیاء (انسان) را از کار زشت باز می دارد (1) ، و در سخنی دیگر به هماهنگی آن با صفت عفت اشاره نموده و فرموده اند : حیاء همراه با عفت و پاکدامنی است (2) ، در حقیقت می توان گفت حیاء و عفت از شئون و لوازم تقوا در وجود انسان است ، و صفت تقوا حالتی آگاهانه از باز دارندگی را در انسان ایجاد می کند که فرد با تقوا ، با شناخت قبح و زشتیِ کاری از انجام آن خود داری می کند .
- هنگامیکه انسان خود را از بدی ها و زشتی هایِ اخلاقی باز دارد ، به مرور زمان ویژگیِ حیاء در او تقویت می شود ، همانگونه که اگر آگاهیِ او از زشتیِ برخی از اعمال افزایش یابد ، در رفتار خود بر اثر حیایی که دارد از بدی ها بیشتر فاصله می گیرد ، لذا می توان گفت حُجب و حیاء داشتن ، در عمل ، عفت و پاکدامنی را در انسان می افزاید ، همانگونه که پرهیز کاری و دوری کردن از محرّمات ، حیاءِ انسان را زیاد می کند .
- باید توجّه داشت امروزه بر اثر گسترش رسانه های مختلف دیداری و شنیداری و جذابیت های ظاهری که در آنها می باشد ، و گاه اغراض سیاسی و فرهنگی که در آنها وجود دارد ، برخی از رفتارهایی که با باورها و مسائل اخلاقی جامعه ی ما در تضادّ است به اشتراک گذاشته می شود که به مرور زمان ، قبح و زشتی ، رفتارهای خلافِ اخلاق را از بین برده و آنها را در نظر افراد ، عادی و بی عیب جلوه می دهد و از همین جاست که صفت حیاء و عفت ، کمرنگ خواهد شد .
خلاصه : در بخشی از دعا برای بانوان ، در خواست دو صفت حیاء و عفت شده است ، حیاء عاملی درونی است و حالت باز دارنده ای را در انسان ایجاد می نماید ، بر اثر حیاء حالتی از شرم در انسان شکل می گیرد و این شرم داشتن به انسان کمک می کند در برابر زشتی ها از خود عفت و پاکدامنی نشان دهد .
پرسش : چگونه می توان صفت حیاء و عفت را در انسان تقویت نمود ؟
پاسخ : بخشی از این دو ویژگی از دوران کودکی و در درون خانواده در انسان شکل می گیرد ، و این موضوع در آینده ی هر فردی تأثیر گذار است ، و بخش دیگری از آن مربوط به شرایط فرهنگی جامعه و محیط اطراف انسان می شود ، انسان بر اثر افزایش آگاهی در خویش و رعایت اصول اخلاقی و تقویت تقوا و خویشتن داری در خود ، به خصوص کنترل فکر ، گوش و چشم و نیز روابط اجتماعی می تواند ویژگی حیاء و عفت را در خود تقویت نماید .
------------------------
1-الحیاء یصدّ عن فعل القبیح (غررالحکم ص )
2-الحیاء قرین العفاف(غررالحکم ص )