دعای حضرت مهدی علیه السلام(12)
در کتاب های دعا ، نیایشی کوتاه از حضرت مهدی علیه السلام نقل شده که دارای مضامین اخلاقی برای اصناف و گروه های مختلف است ، که در اینجا برای آشنایی با این دعا ، به اختصار ، توضیحاتی در مورد فرازهای آن ذکر شده است
وَ تَفَضَّلْ عَلَى عُلَمَائِنَا بِالزُّهْدِ وَ النَّصِیحَةِ
(خدایا) به علماء و دانشمندان ما (توفیق) زهد و نصیحت عطا فرما
پارسایی عالمان
- از آنجایی که عالمان و دانشمندان گروهی هستند که از نظر فکری و عملی در جامعه اثر گذار بوده و دیگران از آنان پیروی می کنند ، در این فراز ، دو ویژگی تأثیر گذار برای آنان در خواست شده است ، که نخستین آن زهد است ، زهد به معنای بی رغبتی و حرص نداشتن نسبت به دنیا است (1) از این رو کسی را که حرص و اشتیاق به دنیا و مادیات دارد نمی توان زاهد دانست ، و اگر عالِم و دانشمندی که می خواهد مردم را از حرص به دنیا باز دارد ، خود دارای این صفت باشد ، گفتار و رفتار او تأثیر چندانی بر مردم نخواهد داشت وچه بسا تأثیر عکس نیز داشته و برخی از مردم در این امر از او پیروی کنند .
- دومین ویژگی که برای عالمان درخواست شده ، نصیحت است ، نصیحت به معنای خیر خواهی دیگران است (2) بنابراین از دانشمندان انتظار می رود که خیر خواه مردم بوده و آنان را به آنچه خیر و صلاح آنان است راهنمایی نمایند ، بنابراین اگرکسیکه اهل علم است از گفتار و انجام رفتاری که خیر مردم در آن است خود داری کند ، در حقیقت خیر خواه مردم نبوده است . و از سوی دیگر اگر به پند و اندرز و ارشاد دیگران ، نصیحت گفته می شود به اعتبار این است که پند دهنده به دنبال خیر و صلاح کسی است که او را موعظه می کند .
- گرچه در اینجا دو صفت زهد و نصیحت برای عالمان و دانشمندان در خواست شده ، ولی به این معنا نیست که این دو صفت مخصوص عالمان است و دیگران نباید این دو صفت را داشته باشند ، بلکه به این معنا است که این دو ویژگی درکسانی که اهل علم و دانش هستند از اهمیت بیشتری برخوردار است ، در غیر اینصورت دارا بودن هر صفت اخلاقی برای همه ی مردم مفید و سودمند خواهد بود .
- امام علی علیه السلام فرمودند : آسودگی وآسایش در زهد و بی رغبتی است (3) یعنی کسیکه در دنیا حریص نباشد و دنیا طلب و دنیا پرست نباشد ، آسوده خاطر زندگی نموده و نگرانی و دغدغه هایی که دنیا طلبان دارند برای چنین شخصی نخواهد بود ، و نیز در مورد نصیحت و خیر خواهی فرمودند : خوشا بحال کسیکه از نصیحت کننده ای که خیر او را می خواهد پیروی نموده و از گمراهی که (با رفتار و سخنانش ) او را به هلاکت می اندازد ، دوری نماید (4)
خلاصه : از آنجایی که عالمان و دانشمندان الگوی مردم بوده و با رفتار وگفتار خویش در جامعه تأثیر گذار می باشند ، از خداوند برای آنان دو صفت زهد و نصیحت در خواست شده است ، زهد به معنای بی رغبتی به دنیا است و نصیحت به معنای خیر خواهی نسبت به مردم است .
پرسش :آیا دو صفت زهد و نصیحت اختصاص به عالمان دارد ؟
پاسخ : زهد و نصیحت دو ویژگی اخلاقی است که بهره مندی از آندو برای همه ی مردم توصیه می شود ولی از آنجایی که عالمان الگوی مردم هستند ، وجود ایندو صفت در آنان از اهمیت بیشتری بر خوردار است .
-------------------
1-لسان العرب، ج3، ص: 197
2-النهایة فی غریب الحدیث و الأثر ،ج5،ص:63
3-الراحة فی الزهد(غررالحکم ص : 276)
4-طوبى لمن أطاع ناصحا یهدیه و تجنب غاویا یردیه(غررالحکم ص : 22)