دعای حضرت مهدی علیه السلام(6)
در کتاب های دعا ، نیایشی کوتاه از حضرت مهدی علیه السلام نقل شده که دارای مضامین اخلاقی برای اصناف و گروه های مختلف است ، که در اینجا برای آشنایی با این دعا ، به اختصار ، توضیحاتی در مورد فرازهای آن ذکر شده است .
وَ سَدِّدْ أَلْسِنَتَنَا بِالصَّوَابِ وَ الْحِکْمَةِ
(خدایا) به ما توفیق عطا کن تا سخن درست وحکیمانه بر زبان جاری نماییم
گفتار حکیمانه
- واژه ی صواب در اینجا به معنای سخن درستی است که خطا و اشتباه نباشد (1) و واژه ی حکمت به این معنا است که انسان بر اثر علم وعقل ، حق را دریابد ، و هنگامیکه حکمت را در مورد انسان بکار می برند به این معنا است که نسبت به موجودات معرفت پیدا نموده و کارهای خیر وپسندیده را انجام دهد (2)
- در این فراز از دعا از خداوند در خواست می شود که به انسان توفیق سخن گفتنِ راست و درست را عطا نماید ، این در خواست مبتنی بر اهمیت و نقشی است که زبان در روابط اجتماعی انسان داشته و بیشتر از هر رفتار دیگری نشان دهنده جایگاه وشخصیت هر فرد در جامعه است ، امام علی علیه السلام می فرمایند : کسیکه (رفتار وگفتار) درست ، بسیار از او سر می زند ، دلیل بر عقل وخرد فراوان اوست (3) ، بنابراین اگر کسی می خواهد درست سخن بگوید در آغاز باید درست فکر کند که چه سخنی را بر زبان آورد و اگر کسی چنین خردمندی را ندارد باید از بسیار سخن گفتن پرهیز کند تا خطای او نیز کاهش پیدا نماید ، امام علی علیه السلام می فرمایند : زمانیکه سخن گفتن کم شود ، درستی و صواب افزایش پیدا خواهد کرد (4)
- در دعای فوق ، از خداوند ، توفیق حکیمانه سخن گفتن نیز در خواست شده ، این حکمت همانگونه که گفته شد ، به حق رسیدن و حق را دریافتن و پیدا نمودن حق است و زمانی این اتفاق می افتد که انسان از دانش نیز بهره مند باشد، امام علی علیه السلام می فرمایند :« با علم است که حکمت شناخته می شود» و این حکمت آنگونه که گفته اند راستی در گفتار و درستی در کردار است (5) و در این راستا نشست وبرخاست و همنشینی با افراد پرهیزکار و دارای حکمت ، هم انسان را از نادانی می رهاند و هم در صورت دانابودن بر علم انسان می افزاید (6)
خلاصه : توفیق درست سخن گفتن و حکیمانه حرف زدن ، زمانی نصیب انسان خواهد شد که انسان هم درست فکر کند و هم در صدد افزایش علم و دانش خود باشد و درعین حال تلاش نماید که خطا و اشتباه را در رفتار وگفتار خود کاهش دهد و در این راستا ، همنشینی با افراد پرهیزکار و اهلِ حکمت مؤثر خواهد بود .
پرسش :چرا همنشینی با افراد پرهیزکار و دارای حکمت ، انسان را به گفتار و رفتار حکیمانه نزدیک می کند ؟
پاسخ : انسان موجودی است که از محیط اطراف و همنوعان خویش تأثیر می پذیرد ، اگر انسان با افراد بی تقوا و جاهل نشست و برخاست کند ، رفتار نادرست و نسنجیده ی آنان بر روی او اثر می گذارد واگر با افراد پرهیزکار و کسانیکه سنجیده و درست رفتار می کنند ، همنشین شود به فرا خور حال خویش و به مرور زمان از آنان اثر می پذیرد .
-------------------------
1-کتاب العین، ج7، ص: 166
2-المفردات فی غریب القرآن، ص: 248
3-کثرة الصّواب ینبىء عن وفور العقل(غررالحکم ص 154 )
4-إذا قلّ الخطاب کثر الصّواب(غررالحکم ص 211 )
5-بالعلم تعرف الحکمة(شرح غررالحکم(خوانسارى)ج 3 صفحهى 200)
6-جالس اهل الورع و الحکمة و اکثر مناقشتهم فانّک ان کنت جاهلا علّموک و ان کنت عالما ازددت علما (شرح غررالحکم(خوانسارى)ج 3 صفحه ى 372)