همگام با قرآن
مفهوم آیه الکرسی(7)
اللَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ ...
(بقره 255)
خداوند که هیچ معبودی به جز او نیست ، زنده و پاینده است
حیات الهی
- یکی از صفاتی الهی که درآیه الکرسی از آن نام برده شده صفت "حیّ " است ، حیّ به معنای زنده می باشد ، و زنده بودن خداوند به معنای عالم و توانا بودن خداوند است (1) هنگامیکه زنده بودن را به غیر خداوند نسبت می دهند به معنای رشد و حرکت و احساس و ادراک است ولی زمانیکه زنده بودن را به خداوند نسبت می دهند معنای آن علم و قدرت است (2) ، به تعبیر دیگر وقتی گفته می شود : خداوند زنده است یعنی خداوند باقی است و فنا و نیستی برای او تصوّر نمی شود و اوست که زندگی ومرگ را ایجاد کرده است (3) خداوند حیّ است یعنی زنده است پیش از تمام زندگان و زنده خواهد بود بعد از اینکه تمام زندگان دچار فنا خواهند شد (4)
- توجّه به این صفت الهی ، به انسان این بینش را می بخشد که او آفریدگاری دارد که فنا و نیستی در او راه ندارد ، از همه چیز آگاه و بر هر کاری توانا است و باید به او اعتماد نمود و پناه آورد ، زیرا او بهترین تکیه گاه برای افراد مؤمن است ، از این رو قرآن کریم به پیامبر صلی الله علیه وآله توصیه می کند بر او توکّل نماید : « و بر زنده ای که هرگز نمی میرد توکّل نما ! » (5) قرآن کریم وقتی از زنده بودن خداوند سخن می گوید ، به ویژه بر «نفی مردن» تأکید می ورزد که هر گونه توهّم مرگ و نیستی را از آفریدگار جهان دور سازد و انسان بتواند در پرتو چنین معرفتی در بدست آوردن منافع و کنار زدن ، ضرر و زیان به خداوند تکیه نماید . (6)
پرسش : چرا قرآن کریم هنگامیکه از زنده بودن خداوند سخن می گوید ، بر نفی مردن نیز تأکید می ورزد ؟
پاسخ : تأکید بر این موضوع برای زدودن این توهّم است که برای خداوند فنا و نیستی تصوّر نمی شود آنگونه که در مخلوقات خداوند مرگ و پایان یافتن زندگی وجود دارد .
---------------------
1-الأصفى فی تفسیرالقرآن، ج1، ص: 120
2-تفسیر الکاشف، ج1، ص: 392
3-إرشاد الأذهان إلى تفسیر القرآن، ص: 47
4- مواهب علیة، ص: 87
5-وَ تَوَکَّلْ عَلَى الْحَیِّ الَّذی لا یَمُوتُ (فرقان/58)
6- ( فی دفع المضارّ و جلب المنافع فإنه الحقیق لأن یتوکّل علیه) إرشاد الأذهان إلى تفسیر القرآن، ص: 370