امام علی علیه السلام
مردم دشمن چیزی هستند که نمی دانند
النَّاسُ أَعْدَاءُ مَا جَهِلُوا
نهج البلاغه
- دوستی و دشمنی ، دو حالت نفسانی درانسان است که هر کدام ، پیامدی متفاوت با دیگری دارد ، در حالت دوستی ، انسان ها به یکدیگر نزدیک شده و رفتاری محبت آمیز و رضایت بخش نسبت به هم خواهند داشت ، و در حالت دشمنی ، انسان ها از یکدیگر دور شده و رفتاری خصمانه و از روی کینه ونفرت با یکدیگر خواهند داشت .
- هر کدام از این دو حالت بر اساس تجربه یا تصوری است که نسبت به فردی دیگر در وجود انسان شکل گرفته است ، اگر این تجربه یا تصور ، خوب ، مثبت و یا خوشایند باشد ، دوستی شکل می گیرد و اگر تجربه یا تصوری که از دیگری وجود دارد ، بد ، ناخوشایند و منفی باشد ، دشمنی تحقق می یابد . هر چند دایره ی دوستی ودشمنی محدود به انسان ها نمی شود ، و شامل موضوعات ، اشیاء و یا افکار واندیشه ها نیز می گردد .
- در این راستا ، گاه تصوری که انسان نسبت به موضوعی دارد ، مطابق با واقع نمی باشد و پس از مدتی ، خلاف آن ثابت می شود ، لذا اگر دوستی شکل گرفته دوستی تبدیل به دشمنی می شود ، و اگر دشمنی شکل گرفته ، وقتی خلافش ثابت گردید ، تبدیل به دوستی می شود . و اگر خلاف موضوعی هم ثابت نشود و واقعیت آشکار نگردد ، ممکن است انسان در دشمنی خود باقی باشد .
- لذا امام علی علیه السلام در اینجا می فرمایند ، انسان ها دشمن چیزی هستند که نسبت به آن جهل دارند واز حقیقت آن ، آگاه نمی باشند . این موضوع مصادیق فراوانی دارد ، از جمله در طول تاریخ دو گروه به دشمنی با اهل بیت علیهم السلام برخاسته اند ، برخی ها از روی آگاهی و برخی از روی جهل ونادانی ، و در میان کسانی که از روی جهل به مخالفت و ودشمنی برخاسته بودند ، کسانی بوده اند که وقتی ، علم و آگاهی به حقانیت اهل بیت علیهم السلام پیدا نمودند ، دشمنی آنان تبدیل به ارادت و دوستی شده است .
پرسش : چرا انسان ها دشمن چیزی هستند که به آن جهل دارند ؟
پاسخ : زیرا دوستی و دشمنی بر اساس تجربه و یا تصوراتی است که انسان نسبت به چیزی دارد ، لذا ممکن است انسان تصوّر بدی از چیزی داشته باشد و به همین جهت با آن مخالفت ودشمنی کند ، ولی تصور او بر خلاف واقعیت و از روی نادانی باشد .