دعای حضرت مهدی علیه السلام (21)
در کتاب های دعا ، نیایشی کوتاه از حضرت مهدی علیه السلام نقل شده که دارای مضامین اخلاقی برای اصناف و گروه های مختلف است ، که در اینجا برای آشنایی با این دعا ، به اختصار ، توضیحاتی در مورد فرازهای آن ذکر شده است .
وَ عَلَى الْفُقَرَاءِ بِالصَّبْرِ وَ الْقَنَاعَةِ
خدایا به فقراء و نیازمندان ، شکیبایی و قناعت عنایت فرما
شکیبایی و قناعت
- صبر و قناعت دو ویژگی اخلاقی است که برای همه افراد در هر موقعیت اجتماعی که هستند ، لازم و راه گشا خواهد بود و اگر در این فراز از دعا این دو صفت برای فقراء در خواست شده است به این معنا نیست که سایر افراد جامعه نیازی به داشتن چنین صفاتی در وجود خود نیستند ، امّا گاه شرایطِ زندگی و موقعیتی که برخی از افراد دارند ، موجب می شود ، داشتن ویژگی هایِ خاصی برای آنان با اهمیت تر باشد .
- به یقین زندگی کردن با فقر و تنگدستی کار دشوار و سختی خواهد بود ، و از عهده ی هر کسی بر نمی آید ، و چه بسا فقر در برخی از انسان ها آنان را از مسیر درست زندگی خارج نموده و به راه های نادرست بکشاند ، از این رو برای چنین افرادی در خواست صبر شده است ، بهره مندی از صبر ، قدرتی به انسان می دهد که بتواند سختی ها و دشواری را تحمّل نموده و تا رسیدن به راهِ گشایشی ، از مسیر راستی و درستی خارج نگردد ، البته باید توجّه داشت صبر کردن به معنای نشستن و تلاش نکردن و چشم انتظار گشایشی در زندگی شدن نیست ، بلکه این صبر همراه با تلاش در حدّ توان برای بهبود شرایط اقتصادی زندگی خواهد بود .
- این در خواست فقر برای نیازمندان به عنوان وظیفه ای فردی در برابر سختی و دشواریِ زندگی آنان است ، در حالیکه افراد دیگر جامعه به ویژه ثروتمندان در برابر فقراء وظیفه کمک رسانی دارند ، که در فراز قبل اشاره ای به آن شد ، در کنار صبر به صفت دیگری اشاره شده که بی تناسب با آن نیست ، و آن صفت قناعت است ، بر اساس این ویژگی فرد نیازمند به همان مقدار کمی که دارد اکتفاء نموده تا بتواند تا رسیدن به گشایش و عبور از دوران سختی ، این شرایط را به سلامت پشت سر گذارد .
- شاید بتوان برای صبر و قناعت در زندگی به سربازی مثال آورد که در جبهه ی نبرد ، در برابر دشمنی قوی با تمام امکانات ایستادگی می کند و در عین اینکه از نظر تجهیزاتِ جنگی در مضیقه است به همان مقدار کم اکتفاء نموده و سنگر خود را رها نمی کند و در مقابل سربازی را تصوّر نمود که در چنین شرایطی صبر نکرده و خود را تسلیم دشمن می کند ، امام علی علیه السلام می فرمایند : حق خداوند سبحان بر شما آن است که در آسانی و رفاه زندگی ، نیکی کنید و شکر گزار باشید ، و در سختی و تنگنایِ زندگی ، رضایتمند و شکیبا باشید (1)
خلاصه : در این فراز برای فقراء و نیازمندان درخواست شکیبایی و قناعت شده است ، بهره مندی از این دو ویژگی گرچه برای همه ی افراد جامعه سودمند است ولی برای فقراء به علت شرایط دشواری که دارند از اهمیت بیشتری برخوردار است . این دو ویژگی برای نیازمندان با توجّه به شرایطی که دارند ، در خواست شده است و از سوی دیگر وظیفه ی اجتماعی ثروتمندان کمک به چنین نیازمندانی است .
پرسش : چه رابطه ای میان صفت صبر و قناعت وجود دارد ؟
پرسش : صبر و قناعت رابطه ی نزدیکی با یکدیگر دارند ، زیرا در مورد فقر ، صبر کردن به معنای تحمّل کردن دشواری های زندگی می باشد و این دشواری به علت کمبود امکانات زندگی است وکسیکه در شرایط کمبود است به حداقل های زندگی اکتفا و قناعت می کند تا در سایه ی تلاش ، این شرایط دشوار را پشت سر بگذارد .
-----------------------
1-حقّ اللَّه سبحانه علیکم فى الیسر البرّ و الشّکر، و فى العسر الرّضاء و الصّبر(غررالحکم ص 371)